DRUSTVO_IZDVOJENO PREPORUKA
SAMOUBISTVA U CRNOJ GORI: Već od 12-te godine razmišljaju o suicidu
Najmlađa osoba u Crnoj Gori, koja se obratila za pomoć NVO Centru za prevenciju suicida, bila je stara dvanaest godina i javila se zbog razmišljanja o samoubistvu zbog porodične krize, tačnije nakon razvoda roditelja.
Pomoć traže, kaže član te NVO Nebojša Žižić, i porodice i osobe koje razmišlja o samoubistvu, ali podršku i razumijevanje institucija nemaju.
Samo u prvih sedam mjeseci 2018. godine 59 osoba je oduzelo sebi život. Niz se nastavio i narednih mjeseci. Morača je “prigrlila”nekoliko djevojka, djevojčica u Baru se bacila pod voz…,.
Stopa samoubistava u Crnoj Gori, odnosno broj samoubistava na stotinu hiljada stanovnika je između 14 i 15, što je iznad evropskog prosjeka i godinama se nalazi na tom nivou. Godine 2016. je brojka iznosila 140, što znači da svakog trećeg dana neko izvršio samoubistvo.
Svaki treći dan jedna osoba u Crnoj Gori oduzme sebi život, a državne apoteke godišnje izdaju oko 300.000 kutija antidepresiva i drugih ljekova za smirenje, informacija je poznata od ranije.
Sistemski problem, bez plana prevencije
Samoubistva u Crnoj Gori su sistemski problem, a kao ishod nepostojanja državne prevencije brojka suicida je sve veća.
-Osim usko stručnih institucija koje se bave mentalnim zdravljem, otvorenost ostatka institucija je na znatno nižem nivou od željenog. Nedavno iskustvo iz mog okruženja je bilo da je jedna ustanova zabranila održavanje radionica na temu suicida upravo zbog toga što se pominje pojam suicid u programu. To govori koliko je ova tematika zasićena predrasudama i koliko je neophodno više edukovati društvo- kaže Žižić, koji je i specijalista medicinske psihologije na odljeljenju psihijatrije Kliničkog centra Crne Gore.
Problem, kako kaže prof dr Miko Peković, neuropsihijatar nije samo medicinske prirode, već i religijski, sociološki, pedagoški.
-Problem je u sektoru društvenih ili državnih institucija. Jer treba raditi na preventivi – rekao je Peković.
Kako prepoznati simptome?
Prof Peković kaže da su buduće i potencijalne samoubice najčešće osobe koje boluju od lakših ili težih duševnih poremećaja, zatim osobe koje se nalaze u subjektivnim ili objektivnim krizama, ako su pod stresom, finansijskim ili emotivnim problemima. U rizičnim grupama su i razvedeni ljudi, kao i oni koji su skloni porocima, među kojima alkoholičari u najvećem procentu.
Na pitanje da li porodica može primijetiti i reagovati na vrijeme da ne dođe do tog čina, on odgovara da je samoubistvo zagonetna pojava, te da se većinom dogodi a da osoba uglavnom nije ranije pokazivala neke znake.
-Postoje i slučajevi da familija može primijetiti faktore rizika. I tada mogu spriječiti ako osoba pokušava ili prijeti samoubistvom. Tada su dužni da prijave i odvedu člana porodice ljekaru- kaže dr Peković.
On dodaje da postoje i osobe koje “samo” prijete samoubistvom, manipulišući na taj način porodicom ali to nikad ne urade. Ipak, dodaje, ni to nije situacija za zanemrivanje već i tada treba reagovati.
Žižić kaže da im se obraćaju ljudi sa suicidalnim namjerama sami, ili sa porodicom.
-Rad sa suicidalnim klijentima je sastavni dio našeg svakodnevnog posla. To su obično situacije koje se mogu opisati kao emocionalne krize koje su posledica velikih životnih promjena i gubitaka, bolesti somatske i psihijatrijske, preživljenih trauma i stresa- rekao je on.
Tinejdžeri najranjivija kategorija
U svijetu od mentalnih bolesti boluje oko 450 miliona osoba, a svakih 40 sekundi neko izvrši suicid.
Prema ranijim saopštenjima CAZAS-a, polovina svih mentalnih bolesti počinje sa 14 godina, ali se većina ne otkrije, ili se ne liječi na vrijeme. Samoubistvo je drugi vodeći uzrok smrti među mladima od 15 od 29 godina, kazali su ranije iz te NVO.
Žižić kaže da oni za sada ne raspolažu podatkom kolika je stopa samoubistva maljetnik.
-Adolescenti spadaju u grupu rizika. Zvanični stav je da se svaki apel za pomoć ozbiljno shvati,tako da je bitno u kritičnim momentima posvetiti pažnju i vrijeme i obezbijediti stručnu pomoć, i generalno stalno biti otvoren za razgovor na svaku temu koliko se god činila za roditelje nebitnom- kaze Žižić.
Prema zakonu o zaštiti i ostvarivanju prava mentalno oboljelih lica mentalni poremećaj i poremećaji ponašanja su klinički značajna stanja koja se karakterišu promjenama u mišljenju, raspoloženju ili ponašanju, a koja su udružena sa ličnom patnjom i/ili oštećenim funkcionisanjem.
M.S
Najnoviji komentari