24.10.2016. u 16:49
Za očuvanje i zaštitu kulturnih dobara u Kotoru ove godine Ministarstvo kulture obezbijedlio je više od 160.000 eura. Najznačajniji projekat je svakako sanacija palate Drago koja je povjerena Centru za konzervaciju i arheologiju Crne Gore. Finansijski zahtijevan je i nastavak radova na kotorskim bedemima za koje će biti izdvojeno 30.000 eura.
Projekti 2012-2016.
Na koji način su se Ministarstvo i Opština Kotor posvetili zaštiti kulturnih dobara grada najbolje govore brojni projekti sanacije koji su realizovani u periodu od 2012. do 2016.godine, a i oni koji su u toku.
Oko 30.000 eura Ministarstvo je opredijelilo 2012. godine. Tada su obavljena arheološka istraživanja u Risnu, rađena Studija zaštite kulturnih dobara za potrebe izrade PUP-a Kotor, sprovedene konzervatorske mjere na istorijsko-umjetničkoj zbirci i pomorskoj zbirci „Muzeja“. Publikovan je i Statut srednjevjekovnog grada Kotora, organizovane tematske izložbe „Porodica Brajković iz Perasta“, „Ribarstvo Mula, Prčanja i Perasta“, „Poljoprivredne alatke iz Grblja“ i „Svijet mora Boke Kotorske“.
Slična sredstva izdvojena su 2013. kada su nastavljena arheološka istraživanja u Risnu, obavljeno rekognosciranje crnogorskoh podmorja i sprovedene konzervatorske mjere na ikonama sa ikonostasa iz crkve Sv. Jovana Bogoslova (Svrčak, Morinj). Te godine pristupilo se konzervaciji muzejskih predmeta u Pomorskom muzeju i Muzejima Kotor, organizovane su izložbe ,,Dobrotska čipka”, ,,Ženska oglavlja”, ,,Bitve, mandraći i tiraduri u Boki Kotorskoj”. Objavljena je i monografija Sveta Vučenovića „Graditeljstvo Kotora”.
Podvodno istraživanje risanskog akvatorija počelo je 2014. godine, a obavljeno je i sistematsko arheološko istraživanje u Risnu i konzervatorski postupci na ostacima antičkog grada, vrijedno 20.000 eura. Rekognosciranje crnogorskog podmorja povjereno je Centru za konzervaciju i arheologiju Crne Gore. Sprovedene su i konzervatorske mjere na mozaicima, zidovima i originalnom malteru na ostacima antičke vile u Risnu. Konzervatorski su zaštićeni i predmeti iz likovnog fonda Galerije solidarnosti ,,Muzeja Kotor”, kao i iz ostalih zbirki.
Kada je riječ o bibliotečkoj djelatnosti obavljeno je stručno usavršanje bibliotekara za rad u savremenim plaaatformama, a organizovana je i izložba „Odškrinuta mornarska škrinja“ Pomorskog muzeja.
Za sve ove projekte u 2014. izdvojeno je ukupno oko 52.000 eura, a sličan budžet realizovan je i 2015. Prošle godine nastavljena su sistematska arheološka istraživanja u Risnu na lokalitetima Carine i Gradina, a obavljeno je podvodno istraživanje risanskog zaliva od ušća Sopota do Carine, kao i u dijelu Rtac-Manastir Banja. Organizovane su i izložbe „Oglasi i reklame između dva svjetska rata“, ,,Ručni rad-tkanina iz fundusa porodice Radimir“, ,,Turski fermani i berati”, a izloženi su i predmeti koji se odnose na perašku porodicu Zmajević .
Sprovedene su konzervatorske mjere na istorijsko-umjetničkoj zbirci Muzeja, ali i na goblenima, Spomeniku palim borcima i žrtvama rata, kao i na autoportretu Tripa Kokolje.
Objavljena je naučna publikacija ,,Benediktanci na području Barske nadbiskupije i Kotorske biskupije (IX stoljeće – 1571)” i urađen katalog etnografske zbirke Muzeja Perasta.
Ministarstvo kulture pomoglo je organizaciju tradicionalne manifestacije Bokeljska noć, koja je u skladu sa zakonom zaštićena kao nematerijalno kulturno dobro, a održana je u akvatorijumu kotorskog zaliva. Prošle godine počela su arheološka i konzervatorska istraživanja i urađen projekat sanacije za Crkvu sv. Tome u Prčanju, a nastavljena su i u 2016.
Mimo palte Drago i bedema, od ovogodišnjih projekata trebalo bi istaći konzervaciju zidne slike u arkosolijumu nad grobnicom Pavla Barija u Crkva Sv. Pavla, goblena, Spomenika palim borcima i žrtava rata. Podrška Ministarstva obezbijeđena je i za ovogodišnju Bokeljsku noć, publikovanje monografske studije „Zaostavština porodice Visković u Perastu“, te za izložbe „Fermani i berati iz fundusa Muzeja grada Perasta“,,,Bokeljska kužina”, ,,Palate Perasta i Kotora kroz vrijeme” ,,Prozori i vrata Boke Kotorske”, kao i štamapanje vodiča Pomorskog muzeja na brajevom pismu. Kolo Bokeljske mornarice 365 dana u godini je, takođe, manifestacija, koja je finansijski podržana.
Međunarodna saradnja
Posredstvom regionalnog projekta ,,Ljubljana process II – rehabilitacija naše zajedničke baštine”, Ministarstvo kulture je u saradnji sa Opštinom Kotor i Turističkom organizacijom grada obezbijedilo 17.700 eura za popularizaciju i prezentacije bedema Kotora i rimske vile sa mozaicima.
Postavljen je panoramski dvogled na bedemima Kotora, instaliran interaktivni izlog (led ekran) na ulazu u Stari grad, postavljen video bim i snimljen film o rimskim mozaicima. Obilježene su šetne staze, postavljene tablekod mozaičkih podova i prilazne rampe za osobe sa invaliditetom.
Ljubljana process II, pokrenut 2003. godine, od strane Albanije, Bosne i Hercegovine, Bugarske, Hrvatske, Crne Gore, Rumunije, Srbije, Republike Makedonije, baziran je na rehabilitaciji zajedničkog kulturnog nasljeđa zemalja Zapadnog Balkana, a danas se implementira pod pokroviteljstvom Regionalnog savjeta za saradnju.
U cilju njegove realizacije, Ministarstvo kulture je u Listu prioritetnih intervencija uvrstilo dva predmetna kulturna dobra sa teritorije Kotora, za koja su pripremljene preliminarne tehničke procjene, a u cilju privlačenja nacionalnih i međunarodnih investicija namijenjenih njihovoj valorizaciji.
Sredstva izdvojena za realizaciju projekta popularizacije i prezentacije bedema Kotora i Rimske vile sa mozaicima, realizovana su posredstvom PIU budžeta Ljubljana processa II, a partner na realizaciji bila je Tursitička organizacija grada.
Osim toga, kotorsko utvrđenje je izabrano kao jedan od nominovanih lokaliteta za upis Venecijanskih odbrambenih tvrđava između XV I XVII vijeka na Listu svjetske baštine UNESCO. Ova transnacionalna nominacija, za koju je priprema nominacionog dosijea u završnoj fazi, realizuje se u saradnji sa Hrvatskom i Italijom.
U okviru Dana evropske baštine 2015. godine, koji se obilježavaju temom ,,Industrijska i tehnička baština”, u Kotoru je upriličena izložba ,,Pomorska i tehnička baština Crne Gore”, koja je realizovana u saradnji sa Pomorskim muzejom Crne Gore i Zbirkom pomorskog nasljeđa Porto Montenegra.
Posredstvom Fonda američkog ambasadora za zaštitu i očuvanje kulturnih dobara, Crnoj Gori su opredijeljena sredstva za bedeme Kotora, za čiju je djelimičnu restauraciju 2003. godine bilo izdvojeno 30.600 dolara, kao i 44.900 dolara za konzervaciju i arheološka istraživanja ostataka Franjevačkog samostana u Kotoru.
Ustanove kulture
Bibliotečka djelatnostu Kotoru odvija se u okviru Kulturnog centra „Nikola Đurković“u okviru koga djeluje gradska biblioteka i čitaonica.
Muzejska djelatnost obavlja se u nacionalnoj ustanovi Pomorski muzej Crne Gore i u opštinskim Muzejima Kotor. Prva pomorska zbirka Bratovštine Bokeljske mornarice, otvorena je u Kotoru 1880. godine. U njenim spisima iz 1900. godine postoji podatak da je javnosti stavljen na uvid materijal, koji, pored nošnji i oružja Bratovštine, sadrži i ostale predmete od izuzetne kulturno – istorijske vrijednosti. Na ovim vrijednostima pokrenuto je i osnivanje Muzeja Bokeljske mornarice, koji je otvoren 1938. godine u prostorijama palate Grgurina, baroknom zdanju sa početka XVIII vijeka. Objekat je kompletno restauriran i adaptiran za potrebe Muzeja između 1949-1952. godine, od kada nastavlja rad pod nazivom Pomorski muzej.
Pomorski muzej Crne Gore je specijalizovana ustanova, jer se muzejski materijal i dokumentacija, odnose isključivo na jednu privrednu granu, u konkretnom slučaju, pomorstvo. Novom reorganizacijom, Pomorski muzej obavlja i poslove matične muzejske djelatnosti za sve pomorske zbirke u Crnoj Gori. Muzejski materijal je stručno obrađen i sistematizovan u muzejske zbirke, koje su različitog, odnosno kompleksnog sadržaja, i predstavljaju materijalni dokaz pomorske tradicije Boke Kotorske i Crne Gore. Dakle, muzejski materijal je sistematizovan u zbirke:
Kompletan muzejski materijal je stručno obrađen, posjeduje odgovarajuću muzejsku dokumentaciju, a revizija muzejskog materijala urađena je u skladu sa novim propisima iz muzejske djelatnosti. U Muzeju je zaposleno 16 lica koja posjeduju odgovarajuća stručna zvanja i licence.
,,Muzeji Kotor” nastavlja tradiciju nakadašnjeg Muzeja grada Perasta koji je osnovan 1937. godine, odlukom gradskih vlasti. Muzejski fond je formiran, najvećim dijelom, donacijom Peraštana, nasljednika poznatih porodica, tokom druge polovine XIX i početkom XX vijeka. Osim portreta slavnih peraških pomoraca, oružja i drugih predmeta iz prošlosti grada, tu je sakupljena i arhivska građa Perasta od sredine XV vijeka. Muzej je prvobitno bio smješten u zgradi peraške opštine, a 1948. godine je proširen. Odlukom Ministarstva prosvjete NR Crne Gore, 1950. godine, osnovan je Zavičajni muzej u Perastu. Za potrebe Muzeja, namjenski je adaptiran najreprezentativniji objekat u Perastu, palata kapetana Viska Bujovića iz 1694. godine. U sastavu Muzeja je, od 1970. godine i memorijal porodice Visković. Organizaciona jedinica opštinske ustanove ,,Muzeji Kotor” postaje 1992. godine. Ovaj Muzej obuhvata još i Istorijski muzej sa lapidarijumom kao i Galeriju solidarnosti.
Palata u kojoj je smješten Muzej grada Perasta je jedno od najpoznatijih zdanja profane arhitekture XVII vijeka na istočnoj obali Jadranskog mora. Podigli su je braća Ivan i Visko Bujović 1694. godine. Ona je jedan od simbola ,,zlatnog doba” Perasta, koje je uslijedilo poslije oslobođenja dijela Bokokotorskog zaliva (od Risna do Herceg-Novog) od turske vlasti krajem XVII vijeka. To je vrijeme prosperiteta pomorske trgovine, ekonomskog i kulturnog uspona grada, kao najznačajnijeg središta u Boki. U Muzeju grada Perasta se, preko bogatog muzejskog fonda, može pratiti istorijski, pomorski, ekonomski i kulturni razvoj grada u periodu mletačke dominacije (1420-1797), francuske i austrijske vladavine u XIX vijeku, kada grad doživljava stagnaciju i propadanje.
Muzejski materijal sistematizovan je u muzejske zbirke, i to: istorijsko – umjetničku (potreti, marino-slike, ikone, diplome, grbove Perasta i peraških porodica, stare atlase i karte, fotografije, prikaze jedrenjaka i pomorskih bitaka), etnografsku (nošnje, oružje, mobilijar i predmeti za svakodnevnu upotrebu od XVI-XIX vijeka) i pomorsku zbirku (modeli peraških jedrenjaka, pomorske karte, navigacione sprave, oktante, kompase i drugi brodski inventor). U Muzeju se nalazi i bogat arhivski fond peraške opštine od 1441-1945. godine.
Kulturna dobra
Na teritoriji Opštine Kotor postoji 192 nepokretnih kulturnih dobara.
Pokretna kulturna dobra
Status kulturno dobro ima 114 predmeta i njihovih zbirki i nalaze se u Pomorskom muzeju (18), Muzeju Perasta (16), vjerskim objektima (34), Istorijskom arhivu Državnog arhiva Crne Gore (44) i u privatnom vlasništvu (2). Riječ je o kulturnim dobrima:
Muzej Perasta:
Vjerske zajednice:
Istorijski arhiv u Kotoru – DACG
1. Zbirka sudsko-notarskih spisa |
2. Zbirka upravno-političkih spisa vanrednih providura Mletačke republike |
3. Zbirka spisa prve austrijske vladavine |
4. Zbirka spisa ruske vladavine |
5. Zbirka francuskog kraljevskog administratora dveju provincija Dubrovnika i Boke Kotorske |
6. Zbirka spisa francuske kraljevske generalne delegacije i provicnije Boke Kotorske |
7. Zbirka spisa francuske kraljevske poddelegacije u Budvi |
8. Zbirka novčanih dokumenata francuske kraljevske pokrajinske blagajne u Kotoru |
9. Zbirka spisa predsjednika Opštine kotorske |
10. Zbirka spisa uprave nahodišta u Kotoru |
11. Zbirka spisa francuske vojne uprave |
12. Zbirka poreskih spisa za vrijeme francuske vladavine |
13. Zbirka spisa Centralne komisije privremene vladavine ujedinjenih pokrajina Crne Gore i Boke Kotorske |
14. Zbirka spisa Opštine Kotor |
15. Zbirka spisa opštine Dobrota |
16. Zbirka spisa carinarnice Kotor |
17. Zbirka spisa Sreskog narodnog odbora |
18. Zbirka spisa Opštine Prčanj |
19. Zbirka spisa Opštine Stoliv |
20. Zbirka spisa Sreske ispostave Budva |
21. Zbirka spisa Opštine Risan |
22. Zbirka spisa Sreske ispostave Risan |
23. Zbirka spisa Opštine Muo |
24. Zbirka spisa političke ispostave Sutomore |
25. Zbirka spisa Sreskog načelstva |
26. Zbirka spisa Austrijske vojne uprave |
27. Zbirka spisa Invalidskih domova Kotor i Meljine |
28. Zbirka spisa Osnovne škole u Dobroti |
29. Zbirka spisa Okružnog suda u Kotoru |
30. Zbirka spisa Sreskog suda Kotor |
31. Zbirka spisa Suda za prekršaje |
32. Zbirka spisa Sreskog suda Perast |
33. Zbirka spisa Sreskog suda Budve |
34. Zbirka spisa Sreskog suda (Risan) |
35. Zbirka pomoćnih knjiga Družbe bratinske pomorske sigurnosti Dobrota |
36. Zbirka matičnih knjiga, rođenih, vjenčanih i umrlih za Paštroviće, Prčanj, Perast i Budvu |
37. Zbirka spisa Carinskog izloženstva Risan |
38. Zbirka spisa Javnog tužilaštva |
39. Zbirka spisa Odeljka carinarnice Kotor u Perastu, Budvi i Meljinama |
40. Zbirka spisa Carinskog izloženstva Prčanj |
41. Zbirka spisa Carinskog izloženstva Tivat |
42. Zbirka spisa Dobrovoljnog vatrogasnog društva |
43. Zbirka spisa Uprave državnih dobara |
44. Zbirka spisa Školskog vijeća Kotor |
Privatno vlasništvo:
Nematerijalna kulturna dobra
Nematerijalna kulturna dobra u Kotoru su:bokeljska mornarica, bokeljska noć, dobrotska čipka, fašinada,legenda o postanku Kotora, legenda o tri sestre, legenda o ljubavi Peraštanke Katice Kalfić i francuskog vojnika, kao i vještina izrade dobrotske – peraške torte.Projekat popisa nematerijalne kulturne baštine, koji je sproveden 2012. godine, pokazao je da se u Kotoru, nalazi značajan broj elemenata (59, preliminarno popisanih). Na teritoriji Kotora već su registrovana četiri nematerijalna kulturna dobra – Bokeljska mornarica, Bokeljska noć, Dobrotska čipka i Fašinada. Takođe, određeni broj od popisanih elemenata nematerijalne baštine zavređuje status nematerijalno kulturno dobro, poput igre plojke, tradicionalne pripreme različitih autentičnih jela, gađanja kokota i mnogih drugih. Projekat revalorizacije kulturnih dobara sa akcionim planom implementacije je implementiralo Ministarstvo kulture i Uprava za zaštitu kulturnih dobara u saradnji sa svim nacionalnim i lokanim institucijama iz oblasti kulturne baštine, kao i državnim i lokalnim organima uprave. Ukupna sredstva za izradu elaborata iznosla su 67.630 eura.