DRUŠTVO PREPORUKA
INSTITUT YUNUS EMRE PODGORICA: Održan naučni panel ,,Razvoj arhitektonske teorije i prakse na prostoru Balkana u doba Osmanlijske imperije’’
Naučni panel pod nazivom ,,Razvoj arhitektonske teorije i prakse na prostoru Balkana u doba Osmanlijske imperije’’ održan je sinoć u organizaciji ,,Instituta Yunus Emre Podgorica” u multimedijalnoj sali Sportskog i kulturnog centra Univerziteta Crne Gore u Podgorici.
V.d. direktora ,,Instituta Yunus Emre Podgorica” Džan Guraj na početku je zahvalio svima što su došli i saopštio da profesor Dimitrije Mladenović sa beogradskog Univerziteta zbog zdravstvenih problema nije mogao da dođe, te mu poželio brz oporavak.
Prof. mr. Sahret Hajdarpašić istakao je da pogled čovjeka na svijet, pored ostalog, zavisi i od prostora u kojem živi.
– Sagledavajući sav konglomerat međuodnosa koji se javljao u društvenim zajednicama na polju urbanog i arhitektonskog uređenja gradova-naselja-šehera-kasaba, u periodu osmanske vladavine na ovim prostorim, uočavaju se mnoge kvalitativne novine, kako u prirodnom-fizičkom prostoru, tako i u kulturnom i socijalnom prostoru. Naselja-gradovi dobijaju otvorenost i rasprostiru se saglasno izabranom prirodnom kontekstu, uvažavajući njegovu geomorfološku osobenost reljefa, klimatske karakteristike, dendrologiju, blizinu i prirodu vodenih resursa. Usložnjava se fizička struktura grada uvođenjem novih zona sa različitim namjenama. Gradska saobraćajna infrastruktura se usložnjava, od pristupnih saobraćajnica-drumova u gradu se formira sistem ulica različitog nivoa i prioriteta-sokaci, sokačići i čikme. Gradovi koji se formiraju duž rijeke ili koji su vodenim tokovima podijeljeni na više funkcionalnih cjelina, dobijaju mostove, koji često predstavljaju izuzetna arhitektonska i umjenička ostvarenja. Formiranjem groblja-mezarluka i građenjem vodovoda, česmi i šadrvana uvodi se nova komunalna infrastruktura, čime se podiže nivo higijenskih standarda i povećava stepen urbanosti – rekao je Hajdarpašić.
Ekskurzija u istoriju estetske misli bilo koje istorijske epohe govori nam, dodaje Hajdarpašić, o tome, da osjećaj prostora, koji se realizuje u stvaralačkoj kulturnoj praksi umnogome određuje opšti civilizacijski nivo epohe i suštinske karakteristike njenih umjetničkih formi.
Prof. Nikola Drakić, govoreći o Staroj Varoši, podsjetio je da u njenoj kompletnoj šemi nisu izostajale potrebe za trgovačkim prostorima, zanatskim i drugim državnim objektima.
– Avlije su posebno njegovane i uređene i u funkciji su intenzivnog porodičnog života i bile su dio prestiža između naseljenika – kazao je Drakić.
Stara Varoš, dodao je Drakić, predstavlja očigledan primjer devastacije prostora kulturnog nasljeđa koje je inicirano planerskim postupnim prenošenjem matrice Nove varoši.
Prof. dr Mehmet Zeki Ibrahimgil sa Gazi Univerziteta (Filološki fakultet, Odsjek za istoriju) kazao je da već 20 godina radi na Balkanu, te podsjetio da su u Crnoj Gori izgrađena 222 objekta, a opstalo ih je do sada 95. Najviše je bilo registrovanih džamija, 107, od kojih je opstalo 47. Hanova je bilo 25, sada ih je šest, mostova je bilo 23, sada ih je pet. Objekti iz osmanlijskog perioda, podsjetio je Ibrahimgil, nalaze se u Bijelom Polju, Baru, Beranama, Herceg Novom, Nikšiću, Plavu, Podgorici, Pljevljima, Prijepolju, Ulcinju, Tuzima, Novoj varoši i na Žabljaku. Prikazane su dokumentacija, šeme i slike do kojih je došao iz arhiva u Istanbulu – džamija Sultan II Selim Han Atik u Ulcinju, Stara džamija u Ulcinju, Pašina džamija u Ulcinju, Ulcinjska tvrđava, Lesandro tvrđava, Tvrđava u Baru, Isboz tvrđava, Tvrđava na Žabljaku i druge.
– Mi smo došli u Crnu Goru da damo doprinos kroz izučavanje i istraživanje. Mi donosimo dokumentaciju, materijal. Mi ne možemo kazati zadnju riječ. Zadnju riječ će kazati sami ljudi u Crnoj Gori – istakao je Ibrahimgil.
Prof. dr Hamza Kaleš sa Gazi Univerziteta (Pedagoški fakultet, Odsjek za istoriju) rekao je da se njegov rad sastoji iz dvije cjeline – utvrđivanje djela i utvrđivanje statusa koji ova djela imaju na teritoriji na kojoj se nalaze – kada su napravljena, ko ih je izgradio, koji je njihov doprinos i dalje. Ako nisu podaci postojali u turskim arhivama, tražili su ih u lokalnim. Analizirali su u Crnoj Gori, dodao je, više od 2.000 dokumenata.
– Crna Gora je u Osmanlijskom carstvu imala važno mjesto, bila je strateški bitna i sve ono što se gradilo na ovoj teritoriji se radilo uz podršku države – podsjetio je Kaleš.
Kao primjere je naveo vakufe, bolnice u Podgorici, vojnu kasaranu u Podgorici, tvrđavu u Podgorici, džamiju u Podgorici, koji su prikazani kroz skice, dokumentaciju i slike sa tačnim izgledom gradnje ovih objekata i ostalim važnim podacima – ko ih je gradio, kada, kako, koji je materijal korišćen, kolike su bile dimenzije, koliko je novca utrošeno za izgradnju i dalje.
B.R.
Foto: B. Šekularac
Najnoviji komentari