ZANIMLJIVOSTI
DA LI STE ZNALI: Zašto nije dozvoljeno slikati Ajfelov toranj noću?
Turisti mogu fotografisati Ajfelov toranj koliko god oni to žele, ali samo u toku dana. Lajtšou, kojim je Toranj oplemenjen 1985. godine, smatra se umjetničkim izumom i kao takav je zaštićen autorskim pravima.
Zamislite da ste otišli na romantično putovanje u Pariz – grad u kojem je „dozvoljeno” biti neumjeren u vinu i ljubavi. Tokom čitavog dana, fotografišete Ajfelov toranj iz svakog ugla i u svako doba dana i – noći. A onda se vratite kući i želite da najbolje slike „okačite” na Instagram. Mjesec dana kasnije stiže vam pismo – noćne fotografije sa Ajfelovog tornja zaštićene su autorskim pravima, a vi možete biti tuženi i kažnjeni.
Kako je to moguće?
Ispostavilo se da je to – istina, bar u tehničkom smislu. Distribucija fotografija Afjelove kule u noći predstavlja kršenje autorskih prava umjetnika.
Sama Ajfelova kula izgrađena je 1889. godine i to na javnom prostoru. Turisti je mogu fotografisati koliko god oni to žele. Ali samo u toku dana. Lajtšou, kojim je Toranj oplemenjen 1985. godine, smatra se umjetničkim izumom i kao takav je zaštićen autorskim pravima. Stvarno, „dnevne” slike Ajfelovog tornja ne izgledaju ni približno dobro u poređenju sa onim „noćnim”.
Francuska je članica Evropske unije. Prema članu 5 evropske direktive o autorskim pravima iz 2001. godine, fotografisanje arhitektonskih radova u javnom prostoru je slobodno, pa je tako i objavljivanje tih slika dozvoljeno bez ikakvog prethodnog odobrenja. Međutim, ta evropska direktiva nije obavezujuća. Francuska ju je zanemarila u svom nacionalnim pravu. Organizacija koja upravlja Ajfelovim tornjem smatra da je osvjetljenje umjetnički rad odvojen od samog tornja i da zbog toga fotografisanje tornja u noći zahteva prethodno odobrenje ogranizacije.
U okviru evropske zaštite autorskih prava, ljudi ne mogu prodavati fotografije autorskih dijela, postavljati ih na specijalizovane sajtove, objavljivati u časopisima i – ono što najviše pogađa turiste – ne mogu ih objavljivati na Fejsu, Instgramu i drugim socijalnim mrežama.
Iako bi većina turista očekivala da, kad već boravi u Parizu, može da fotografiše jednu od njegovih najvećih (i svjetskih) znamenitosti, organizacija zadužena za upravljanje Tornjem je u članku u časopisu „Art Law Journal” saopštila da je osvjetljenje, kao posebno umetničko dijelo, diskutabilno i da je na sudovima da donesu odluku o tome kako će postupati.
Članak ukazuje na to da francuski sudovi nikada nijesu odlučivali o tome. Dakle, uprkos tvrdnjama da rasvijeta na Tornju predstvalja odvojeno umjetničko dijelo, postoji razlika između posjedovanja autorskih prava i njegovog sprovođenja.
Zamislite samo šta bi se desilo kad bi se ovakva mjera zaista i sprovela. Organizacija bi morala da ulovi svaku do 25 miliona ili više „noćnih” fotografija Ajfelovog tornja, pronađe adrese fotografa i pošalje im ono pismo – da mogu biti tuženi i kažnjeni. Troškovi vremena pretraživanja i poštarine bi sami po sebi bili značajni. Ako bi fotografi ignorisali upozorenje u pismu, organizacija za upravljanje Tornjem bi opet podlegla troškovima jer bi ponovo morala da prijeti tužbom. Ko bi tu na kraju bio pobjednik? Šta umjetnik gubi time što je neki turista napravio selfi ispred šljašteće Ajfelove kule? Postoji ograničena ekonomska vrijednost tih fotografija, a troškovi tužbi verovatno ne bi pokrili ikakav dobitak.
Magazin „Art Law Journal” zaključuje da fotografije na društvenim mrežama verovatno neće predstavljati problem prosiječnom turisti. Ipak, fotografi koji namjeravaju da koriste fotografije u komercijalne svrhe, tj. da ih objavljuju u časopisima, na posterima, u filmu, trebalo bi da prethodno zatraže saglasnost.
Iako bi se rasvjeta mogla smatrati zaštićenom autorskim pravima, na sajtu Društva za komercijalnu eksploataciju Ajfelovog tornja ne stoji nikakvo vidno upozorenje. Naprotiv, jedan dio sajta ohrabruje turiste: „Pošalji nam svoje fotografije. Najbolje bi mogle biti objavljene na našem sajtu.”
Ipak, u sekciji FAQ sekciji (koju je prilično teško pronaći) posjetioci mogu pročitati da se dozvole i prava za objavljivanje fotografije osvetljenog Tornja moraju dobiti iz Društva za komercijalnu eksploataciju.
Sprovođenje zaštite autorskih prava protiv miliona turista je nepraktično, pa zato i na zvaničnom sajtu Ajfelove kule izgleda kao da Društvo nastoji da umanji zabranu objavljivanja ličnih fotografija osvjetljene Kule na društvenim medijima. Ako imate takvih slika, objavite ih slobodno, jer verovatno nećete snositi nikakve pravne posljedice. Ali, ako namjeravate da zaradite – obratite se Društvu i platite licencu. Pošteno?
Izvor: nedeljnik.rs
Najnoviji komentari