SLAJDER ZDRAVLJE
TRUDNOĆA: Samo šest odsto porođaja u KCCG izvodi se uz epidural
Porođaj uz epidural je potpuno prirodan, kaže anesteziolog u Kliničkom centru Crne Gore dr Žan Mrdović. On tvrdi da je ovo bezbijedan i u svijetu široko prihvaćen način za olakšavanje porođajnih bolova, ali se kod nas još ne primjenjuje u velikom broju. Za MNE magazin objašnjava da je epidural blagotvoran za majku i za bebu, pa sve veći broj trudnica uviđa prednosti porođaja u epiduralu. Ipak, od ukupnih porođaja godišnje u porodilištu Kliničkog centra samo oko šest odsto je u epiduralu, ali se dr Mrdović nada da će novi menadžment bolnice ovu uslugu učiniti pristupačnijom i da će motivisati anesteziologe da je uvedu u praksu. On je jedini anesteziolog iz Crne Gore koji će uskoro otići da radi u američkoj bolnici Luanda Medical Centar koja se nalazi u Angoli.
Dr Žan Mrdović
Šta je epiduralna analgezija i šta je njen cilj?
– Epiduralna analgezija je bezbijedan i u svijetu široko prihvaćen način za olakšavanje porođajnih bolova. Cilj epidurala je da sve što je neprijatno tokom porođaja, a mnogo je toga, od kontrakcija, pregleda, povremenog plasiranja urinarnog katetera, epiziotomije (rezanja na samom kraju), šivenja… da porodilja ili uopšte ne osjeća ili osjeti nešto minimalno, potpuno podnošljivo, a da je motorika očuvana, da može potpuno normalno pokreće noge, i učestvuje u porođaju. Dakle, to je potpuno prirodan porođaj, a anestezija je tu samo da olakša bol i ono što je neprijatno.
Kako utiče na ženu i da li može uticati na bebu ?
– Jako je važno istaći da je epidural, između ostalog, blagotvoran za bebu. Određenim mehanizmom anestezije se šire krvni sudovi od pojasa na dolje kod majke, pa je i prokrvljenost posteljice bolja te beba prima više kiseonika i hranljivih materija preko pupčanika tokom porođaja što nije slučaj kada je porodilja u bolu i stresu. Tako da je naše iskustvo da su bebe rođene porođajem uz epidural dobijale visoke ocjene po rođenju. Kombinacija lokalnih anestetika koji se apliciraju preko epiduralnog katetera djeluju isključivo na majku, lokalno u epiduralnom prostoru na spinalne nerve i nemaju direktno dejstvo na bebu, tj. ne ulaze u njen krvotok. Epidural bi mogao samo indirektno uticati na bebu ukoliko bi značajnije snizio krvni pritisak kod majke i time ugrozio cirkulaciju krvi ka bebi. To je poznati propratni efekat epidurala i o njemu se vodi računa, prati se krvni pritisak kod majke i ona preko venske linije prima dovoljnu i potrebnu količinu infuzionih rastvora kao preventivu.
Kada porodilja može da dobije epiduralnu analgeziju?
– Pravilo je da se epiduralni kateter ne postavlja prerano, dakle puste se prve kontrakcije i sačeka se da se grlić materice otvori 3-5 cm i kontrakcije učestaju i pojačaju što omogućava da bebica zauzme optimalnu poziciju za porođaj. Ginekolog-akušer je taj koji pravi procjenu toka porođaja i u dogovoru sa anesteziologom određuje pravo vrijeme za postavljanje katetera i započinjanje anestezije. Te prve kontrakcije nijesu toliko strašne i bolne i porodilje ih uglavnom lako podnose, pogotovo kada znaju da nakon toga slijedi uživanje u bezbolnom porođaju.
Koje su opasnosti od epidurala?
Realne opasnosti gotovo da i ne postoje, ovo je prije svega veoma bezbjedna metoda i da nije takva ne bi zaživjela u tolikom obimu u savremenim porodilištima u svijetu. U pojedinim razvijenim zemljama, prije svega Australiji, skandinavskim zemljama i Americi imamo ogromne procente porođaja u epiduralu. Najozbiljnija opasnost, neko značajnije krvarenje u epiduralnom prostoru koje bi se moralo hirurški ukloniti je vanredno rijetka, jednom na 200.000 porođaja i ona se uvodi ,,u teoriju” ukoliko je koagulacioni status i broj trombocita u krvi kandidatkinje za epidural zadovoljavajući što se obavezno provjerava laboratorijskim nalazima. Postoji određeni prateći efekti epidurala kao pomenuti pad krvnog pritiska, drhtavica, glavobolja kod akcidentalne punkcije tvrde moždane opne, koji nijesu posebna briga i problem i jednostavno se rešavaju. Mjesto gdje se postavlja kateter je u donjem dijelu leđa, daleko od kičmene moždine i ne postoji ni teoretska mogućnost da se ona povrijedi iglom.
Koliko žena u Crnoj Gori bira epidural?
Sve više trudnica u Crnoj Gori uviđa prednosti porođaja u epiduralu i interesovanje za njim je u stalnom porastu. Na žalost, zbog uglavnom objektivnih i organizacionih problema taj broj je još uvijek jako mali i u procentima se kreće oko šest odsto ukupnih porođaja godišnje u porodilištu Kliničkog centra u Podgorici. Uveli smo ga u praksu početkom 2004. godine nakon moje dodatne edukacije u Sloveniji. Na žalost, mali broj mojih kolega anesteziologa je usvojio metodu i uveo je u praksu pa je to uz veliki broj drugih okolnosti razlog da je ovaj procenat porođaja u epiduralu trenutno realan i čak više od toga.
Da li epidural skraćuje vrijeme porođaja?
Iako teoretski epidural zna da produži takozvano prvo porođajno doba, fazu dilatacije grlića materice, naše iskustvo nije tako. Prvorotke se su porađale prosječno u četvrtom satu od postavljanja katetera što je dosta brže od uobičajenog i očekivanog toka za prvi porođaj.
Koliko dugo traje oporavak?
Svi efekti anestezije se uglavnom povlače u prva dva sata nakon porođaja i vađenja katetera. To je vrijeme koje porodilja inače provodi u porodilištu na observaciji, a kada nakon toga pređe na Odjeljenje akušerstva može potpuno normalno da jede, pije, ustaje, tušira se.. kao da se ništa nije dešavalo. Na mjestu uboda ima flaster koji se skida nakon nekoliko sati.
Kada žena treba da se prijavi za epidural?
Bilo kada poslije šestog mjeseca trudnoće. Trudnica može da dođe na razgovor i pregled kičme kod anesteziologa koji će je na pravi način informisati o epiduralu, od njega će čuti koje su dobre i loše strane epidurala, razjasniće joj se sve nedoumice i eventualni strahovi. Biće joj rečeno koje nalaze treba da uradi, a prilikom pregleda kičme bi se utvrdilo da li se tu očekuje neki problem prilikom postavljanja epiduralnog katetera.
Koliko se plaća ova usluga?
Bezbolni poroaj je kao usluga Kliničkog centra od strane Fonda i Ministarstva zdravlja prije tri godine proglašen komercijalnim što znači da nije obuhvaćen plaćenim uslugama Fonda i nije obavezan. Naplaćuje se na blagajni Kliničkog centra mislim oko 125€, prije ili nakon porođaja ukoliko se isti obavlja vikendom ili u kasnim noćnim satima kada blagajna ne radi. Potvrda o uplati koju porodilja dobija na blagajni na žalost nije garancija da će uslugu i dobiti i u tom slučaju joj se naravno novac vraća. Porođaji se ne mogu uvijek predvidjeti i dešavaju se veoma često van redovnog radnog vremena, u popodnevnim i kasnim večernjim satima, vikendima, praznicima… Predviđeno je da dežurni anesteziolog koji se zatekne u vrijeme porođaja, ako je u mogućnosti odradi epidural. To je na žalost u većini slučajeva, iz mnogo razloga neizvodljivo. Anesteziolozi su preopterećeni svojim redovnim obavezama i za ovaj ekstra rad za koji usput nemaju dodatnu nadoknadu, nemaju vremena niti motivacije. Nadamo se da će novi menadžment bolnice ,,približiti” ovu uslugu porodiljama i motivisati što više anesteziologa da je uvedu u praksu.
Katarina Janković
