ART PREPORUKA
PERFORMANS: Začeci feminističke umjetnosti
Talas feminističkog pokreta počeo je šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog vijeka, u tom trenutku umjetnice su se okrenula ka, do tada nepoznatom, polju umjetnosti – performansu.
Jedan od razloga zbog koga su se odlučile da se izraze na ovaj način je što u performansu nije bilo muškaraca.
Usvajanje novog medija omogućilo im je veću slobodu da eksperimentišu, bez straha od poređenja sa generacijama muških umjetnika. Umjetnost performansa je teško definisati, ali je lako ukazati na dvije umjetnice koje su ostavile dubok trag baveći se ovom umjetnošću, Marinu Abramović i Joko Ono.
Međutim, bilo je i nekoliko drugih umjetnica iz iste generacije koje su igrale ključne uloge u oblikovanju ovog modernog umjetničkog pravca. Među njima su Džudi Čikago i Mirijam Šapiro, koje su na početku karijere stvarale kroz feministički program Kalifornijskog instituta za umjetnost.
Javni nastupi su takođe bili način da se istakne uloga žene u društvu i skrene pažnja na polnu, rasnu i političku neravnopravnost. Interesovanje za performans koje se javilo kod ovih žena, podstaklo je kasnije mnoge umjetnice da se posvete ovom pravcu. A evo koje su još umetnice u oblasti performansa ostavile značajan trag:
ANA MENDIETA
Izvor: artnet.com
Sa 12 godina, Ana je pobjegla sa Kube zbog političke krize. Raseljena je sa sestrom i hiljadama druge djece bez pratnje roditelja. Prema tome, njeni radovi se uglavnom bave raseljavanjem, dovodeći u pitanje njen nacionalni indetitet. Kroz performanse, koristeći svoje tijelo pokušava da obradi teme raseljavanja, nacionalnosti, jezika. Njeni radovi su blisko povezani sa konceptualnom, feminističkom i zemljanskom umjetnošću. Anin najpoznatiji performans je Silueta Series (1973-1977), u kome je naga, ali prekrivena cvijećem, granama i mahovinom. Danas se njeno umjetničko nasleđe prepliće sa pričom o njenoj tragičnoj smrti u 36. godini, kada je pala sa 34. sprata. Za ovaj nesrećni slučaj, optužen je bio njen muž, ali je na kraju oslobođen.
ADRIJAN PAJPER
Izvor: artsy.net
Aktivni član američkog pokreta za građanska prava, Adrijanina djela istražuju rasnu i kulturnu pristrasnost. Svoje javne performanse je najavljivala u magazinu , a u jednom od njih se obukla kao na slici iznad. Stvorila je stereotip Afroamerikanca sa kovrdžavom kosom i modernim, za to vrijeme, brkovima. Na taj način je željela da skrene pažnju na položaj Afroamerikanca. Vremenom u svojim radovima, pored rasnog i kulturnog, bavila se sve više političkim kontekstom. Pored toga što je umjetnica performansa, ona je i profesorka filozofije na nekoliko američkih univerziteta. Od 2005. godine živi i radi u Berlinu.
TANJA BURGERA
Kubanska umjetnica koja radi i stvara između Havane i Sjedinjenih Američkih Država, Tanja se usredsredila na pitanja zastupljenosti političke moći. Na početku karijere u fokusu njenih radova je bilo tijelo, odajući počast tragično preminuloj Ani Mendieti. Najpoznatiji njen performans je Tatlin’s Whisper # 6 (Havana Version), koji je predstavila 2009. na bijenalu u Havani. Ovim radom je ostvarila interakciju sa publikom tako što su posjetioci imali priliku da govore jedan minut prije nego što su ih glumci u vojnim uniformama ispratili do scene. Sličan performans je pokušala da izvede u Havani 2014, ali je ovog puta to dovelo do hapšenja.
VALI EKSPORT
Izvor: valieexport.at
Vali Eksport, promijenila je svoje ime 1967. godine, kako bi se odrekla patrijarhalnog identiteta koji joj je nametnuo otac. Od tog trenutka pa nadalje, ona je postala prepoznatljivo ime u feminističkoj umjetnosti. Njeni performansi su bili provokativni i podrazumevali su direktnu interakciju sa publikom. Na ulici je šetala muškarce na povocu, a najpozantija je po performansu Cinema (1968-71), u kome je bila obučena dok je njeno međunožje bilo golo i postavljeno u visini očiju posetilaca.
DŽOUN JONAS
Izvor: Sebastian Kim / interviewmagazine.com
Iako je po zanimanju skulptor, poznata je po svojim eksperimentalnim radovima koji kombinuju video, performans, insatalacije, skulpture, crtanje i internet kako bi proizvela jedinstveni vizuelni prikaz. Ona istražuje iskustvo gledalaca, često zbunjujući njihovu percepciju o stvarnim nasuprot zamišljenim slikama.
MARTA VILSON
Njen rad se bavi pitanjima rodnog identiteta i ideala o ljepoti u video i fotografskim djelima. Marta se kao kameleon pretvara u drag kraljicu, tradicionalnu domaćicu, lezbejku i seriju američkih prvih dama. Njena najnovija instalacija u tim serijama je ona kada se pretvara u bivšu prvu damu Amerike Mišel Obama, a instalacije se zove Mišel na pola puta. Marta je aktivna na njujorškoj avangardnoj sceni još od sedamdesetih godina. Osnivač je benda Dissband, koji je bio sačinjen od ženskih izvođača, među kojima su bile Barbara Kruger i Ilona Granet. Takođe je osnivačica nevladinih organizacija koje čuvaju i predstavljaju avangardnu umjetnost.
Izvor: citymagazine.rs / artsy.net
Foto: citymagazine
