KULTURA SLAJDER
KULTURNA BAŠTINA – RIZNICA GRADOVA: Ulcinjski Svač se budi iz srednjovjekovnog sna
Svač
Postoji legenda da je stari grad Svač koji se nalazi 25 kilometara sjeveroistočno od Ulcinja na uzvišenju pored Šaskog jezera u srednjem vijeku imao crkava koliko dana u godini. Od 2012. do danas Ministarstvo kulture u saradnji sa Opštinom Ulcinj, nastoji da kontinuiranim arheološkim i konzervatorskim istraživanjima i konzervatorskim mjerama ožive dio toga mita.
Petogodišnji projekat „Putevi kontinuiteta“ koji obuhvata istraživanja na brojnim arheološkim lokalitetima među kojima je i Svač počeo je da se realizuje 2012. i samo te godine uloženo je 40.000 eura. Tada su Centar za konzervaciju i arheologiju i Uprava za zaštitu kulturnih dobara počeli istraživanje Podgrađa. Na Svaču su nastavljena arheološka istraživanja i konzervatorski radovi i narednih godina, a 2015. počelo je raščišćavjanje lokaliteta i reviziona arheološka istraživanja Crkve sv. Jovana za šta je obezbijeđeno 34.000 eura. Ove godine nastavlja se kampanja. U toku 30 dana biće sprovedena arheološka i konzervatorska istraživanja, dok će se konzervatosrke mjere sprovoditi dva mjeseca. Svač, kao jedan od najpoznatijih srednjevjekovnih gradova u Crnoj Gori, prije istraživanja vršenih u 2012. godini, samo je jednom istraživan, i to 1985. godine, kada su sprovedena sondažna iskopavanja. U 2016. godini planirano je sprovođenje konzervatorskih mjera na arhitektonskim ostacima crkve sv. Jovana, kao i nastavak sistematskih arheoloških i konzervatorskih istraživanja.
Ali to nije jedini projekat revitalizacije kulturne baštine koji se sprovodi u Ulcinju. Prošle godine uloženo je 10.000 eura za konzervaciju Sahat kule. Ove godine konzervatorskim postupcima biće tretirana i spomen-ploča borcima palim za slobodu Ulcinja 12. septembra 1943. godine. Zbog istorijskog i memorijalnog značaja, ima status kulturno dobro. Spomen – ploča je dislocirana i nalazi se u neadekvatnim uslovima, te joj prijeti opasnost nestanka i oštećenja. Kako postoji autentična dokumentacija o prvobitnom izgledu i lokaciji, u toku je izrada konzervatorskog projekta na osnovu kojeg će se spovesti odgovarajuće konzervatorske mjere, kako bi se unaprijedilo stanje ovog kulturnog dobra.
Stari grad – segment
Ove godine odvija se još jedan zahtjevan konzervatosrski projekat i to na Citadeli koja predstavlja fortifikacioni nukleus grada Ulcinja. Ona je izabrana kao jedan od lokaliteta za potrebe upisa Venecijanskih odbrambenih tvrđava između XV I XVII vijeka, i kandidat je za Listu svjetske baštine UNESCO. Loše stanje u kojem se nalazi ovo kulturno dobro zahtijeva konzervatorski tretman, zbog čega je urađen projekat na osnovu kojeg će se sprovesti prva faza konervatorskih mjera.
Međunarodna saradnja
Posredstvom regionalnog projekta Ljubljana process II – Rehabilitacija naše zajedničke baštine, pokrenutog 2003. godine, od strane Albanije, Bosne i Hercegovine, Bugarske, Hrvatske, Crne Gore, Rumunije, Srbije, Republike Makedonije, Ministarstvo kulture je uvrstilo arheološki lokalitet Svač u Listu prioritetnih intervencija. Za ovo kulturno dobro je pripremljena Preliminarna tehnička procjena, koja je publikovana na engleskom jeziku, a u cilju privlačenja nacionalnih i međunardonih investicija namijenjenih njegovoj restauraciji.
Namazdjah džamija
Citadela koja se nalazi u okviru Starog gradaizabrana je kao jedan od nominovanih utvrđenja za upis Venecijanskih odbrambenih tvrđava između XV I XVII vijeka za upis na Listu svjetske baštine UNESCO. Za ovu transnacionalnu nominacija pripremljen je nominacioni dosije, a realizuje se u saradnji sa Hrvatskom i Italijom.
Ustanove kulture
Centar za kulturu, pored ostalog, obavlja i bibliotečku i muzejsku djelatnost u okviru posebnih radnih jedinica. Rad Centra još nije usklađen sa zakonima o kulturi, o bibliotečkoj i muzejskoj djelatnosti. Zbog toga je zatražena pomoć od Ministarstva kulture u pogledu primjene propisa iz muzejske djelatnosti, na osnovu čega je izvršena kontrola prošle godine i konstatovano da je Centar za kulturu počeo reorganizaciju na osnovu nacrta koji previđa osnivanje tri nove samostalne javne ustanove, muzeja, biblioteke i doma kulture. Utvrđena je struktura i sadržaj muzejskog materijala, stepen muzejske dokumentacije, kadrovska struktura, prostor i oprema, što su ujedno i uslovi za obavljanje muzejske djelatnosti. Direktorat za kulturnu baštinu je na zahtjev nadležnih iz Opštine Ulcinj obezbijedio sve propise relevantne za muzej i posredovao kod uspostavljanja saradnje sa Narodnim muzejem Crne Gore, koji kao matična muzejska ustanova za etnografske muzejske zbirke, trenutno obavlja poslove stručne obrade etnografske zbirke. Takođe, pružena je pomoć kod izrade softvera, koji će, pored ostalih funkcija, imati i funkciju elektronske forme muzejske dokumentacije.
Zavičajni muzej je kompleksna jedinica, posjeduje fond od 1.530 predmeta, pri čemu je materijal sistematizovan u zbirke, i to: arheološku (919 predmeta), etnološku (394), lapidarijum sa 217 primjeraka kamene plastike i zbirku umjetničke galerije. Izloženo je oko 80 odsto arheoloških muzejskih predmeta, ostalo je u depou. Oko 90 odsto kamene plastike iz lapidarijuma je izloženo u prostoru bivših kazamata. Etnološka zbirka je izložena. Muzejska dokumentacija za arheološku zbirku i lapidarijum formirana je 1985. godine i od tada se nije mijenjala. Revizija te zbirke je rađena prema starim propisima. Muzej nema propisanu muzejsku dokumentaciju za etnološku zbirku, kao ni za muzejske predmete umjetničke galerije. U toku su poslovi na stručnoj obradi etnološke zbirke i uspostavljanju muzejske dokumentacije. Konačna implementacija propisa koji bliže uređuju ovaj segment muzejske djelatnosti, ostvariće se nakon revizije preostalog muzejskog fonda i zaključivanja stare dokumentacije. Zavičajni muzej koristi četiri objekta u vlasništvu Opštine, ukupne kvadrature od oko 500 m2, kao i objekat Citadele u Starom gradu (bez muzejskih sadržaja).
Bibliotečku djelatnost u Ulcinju obavlja Narodna biblioteka ,,Mirko Srzentić” koja se nalazi u sklopu Centra za kulturu.
Kulturna dobra
Pašina džamija
Na teritoriji Ulcinja, status kulturno dobro, ima 15 nepokretnih kulturnih dobra i to:
- Stari grad Ulcinj
- Bećir begova kuća sa unutrašnjom rezbarijom
- Crkva sv. Nikole pod Bijelom Gorom
- Crkva-džamija
- Glavna džamija zvana ‘Namazdjah’; Podgrađe
- Pašina džamija
- Pašina kuća s tavanicom u duborezu; Podgrađe
- Sahat kula; Podgrađe
Sahat kula
- Saborna crkva Sv. Nikole
- Tavanica u duborezu u kući porodice pok. Đura Đurišića 1
- Srednjevjekovni grad Svač; (Vladimir)
- Kruče
- Kuća revolucionara Nikole Đ. Đakonovića – Meterizi
- Spomen-ploča palim borcima za oslobođenje Ulcinja; Bijela Gora
- Spomen-ploča sedmorici palih boraca NOB-u; Vladimir
Saborna crkva sv. Nikole
U proteklom periodu Ministarstvo kulture je bilo nosilac posla, finansiralo i sufinansiralo brojne projekte iz oblasti zaštite i očuvanja kulturnih dobara sa teritorije ove opštine, koji su realizovani ili je njihova implementacija u toku. Za sva kulturna dobra urađeni su elaborati, koji sadrže detaljan opis sprovedenih aktivnosti, kao režim i mjere zaštite. Projekat je implementiralo Ministarstvo kulture i Uprava za zaštitu kulturnih dobara u saradnji sa svim nacionalnim i lokanim institucijama iz oblasti kulturne baštine, kao i državnim i lokalnim organima uprave. Ukupna sredstva za izradu elaborata su 14.960 eura.
