KULTURA SLAJDER

KULTURNA BAŠTINA– RIZNICA GRADOVA: Pljevlja imaju šta da čuvaju

18.07.2016. u 7:15

 Imajući u vidu bogatu kulturnu baštinu Pljevalja, Ministarstvo kulture u kontinuitetu izdvaja finansijska sredstva radi unaprjeđenja njenog stanja u Opštini, sa posebnim ciljem afirmacije nesumnjivih potencijala koje posjeduje.

Podsjećanja radi, Programom zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2016. godinu planirani su brojni projekti, a jedan od njih je i doedukacija stručnog kadra. Realizator ovog projekta je Narodna biblioteka „Stevan Samardžić“ u saradnji sa Narodnom bibliotekom Srbije. Realizacijom projekta planirana je obuka bibliotekara za korišćenje COBISS3/ fonda i upotrebu programske opreme, a u cilju adekvatnog praćenja savremenih trendova u bibliotečkoj djelatnosti i osposobljavanja bibliotekara za digitalizaciju bibliotečke građe.

Zavičajni muzej u Pljevljima u saradnji sa Gimnazijom ,,Tanasije Pejatović” , a uz koordinaciju Ministarstva kulture, priprema izložbu „Zbirka zaostavština porodice Pejatović“. Predmetna izložba, pored ličnih stvari porodice, sadrži i originalne rukopise naučnih radova, zapise iz manastira Sv. Trojice, originalne primjerke rukopisnog ilustrovano-satiričnog lista ,,Tipar” kao i umjetničke slike i fotografije koje predstavljaju značajno svjedočanstvo jednog vremena. Realizacijom projekta planirana je i nabavka inventarskog materijala koji će omogućiti trajnu prezentaciju muzejskih predmeta koji će nakon zvanične prezentacije, u dužem vremenskom periodu biti dostupni široj javnosti.

Biće izložen i publikovan katalog „Numizmatička zbirka Zavičajnog muzeja Pljevlja“, a nosilac posla je takođe Ministarstvo. Zavičajni muzej na ovom projektu sarađivaće sa Muzejem novca CBCG. Značajan dio Numizmatičke zbirke Zavičajnog muzeja predstavlja novac Osmanske imperije i Habzburške monarhije, a u njoj se nalazi i određen broj primjeraka novca drugih evropskih država, koji datira iz različitih vremenskih perioda.

Biće  izrađen i izložen reprint reprezentativnih stranica knjige Kuran Husein paše Boljanića iz 1571. Godine. Zavičajni muzej sarađivaće na ovom projektu da Islamskom zajednicom u Pljevljima. Kuran Husein-paše Boljanića, napisan 1571. godine, predstavlja istaknuto djelo islamske kaligrafije. Knjiga sadrži 233 lista veličine 390×285 mm, a ukrašena je sa 352 minijature koje su izrađene na zlatnoj podlozi. Projekat, vrijedan 1800 eura obuhvatiće reprinte reprenzentativnih stranica Kurana, koje će biti izrađene u visokoj rezoluciji i izložene pljevaljskoj javnosti.

Ministarstvo kulture obezbijediće ove godine odgovarajuću tehničku opremu za regulisanje vlažnosti vazduha u prostorijama muzejskog depoa čime će se dodatno obezbijediti bolji uslovi za održavanje eksponata u Muzeju.

Diatreta i Mitreum na Lever Tari

Na teritoriji Opštine Pljevlja se nalaze brojna dobra sa potencijalnim kulturnim vrijednostima od kojih se izdvojaju dva, a koja su u postupku valorizacije.

Nakon prihvatanja inicijative za uspostavljanje zaštite od strane Uprave za zaštitu kulturnih dobara, u toku je postupak valorizacije Diatrete, vaze pronađene tokom arheoloških iskopavanja Municipiuma S., iz II vijeka, koja predstavlja jedinstven primjerak stakla iz rimskog perioda i čuva se u trezoru Opštine Pljevlja, a pripada muzejskom materijalu Zavičajnog muzeja.

U narodu se stijena sa antičkim mitreumom naziva Preslica, pa je i sam lokalitet poznat pod tim imenom. Mitreum čini polukružna prazna niša i zavjetni zapis na latinskom jeziku, uklesan u šest redova pored nje, koji je poznat i publikovan. Mitreum na Preslici u Lever Tari se nalazi na kraju naselja Lever Tara, na lijevoj obali bujičnog riječnog toka. U toku je postupak utvrđivanja kulturne vrijednosti, koji sprovodi nadležna Uprava za zaštitu kulturnih dobara.

I u proteklom periodu Ministarstvo kulture je bilo nosilac posla, finansiralo i sufinansiralo projekte iz oblasti zaštite i očuvanja kulturnih dobara sa teritorije Opštine Pljevlja, koji su realizovani ili je njihova implementacija u toku. Podsjetićemo na neke od njih.

U toku 2013-2014. godine, za sva nepokretna kulturna dobra na teritoriji Opštine Pljevlja urađeni su elaborati, koji sadrže detaljan opis sprovedenih aktivnosti, kao režim i mjere zaštite kulturnih dobara. Projekat je implementiralo Ministarstvo kulture i Uprava za zaštitu kulturnih dobara u saradnji sa svim nacionalnim i lokanim institucijama iz oblasti kulturne baštine, kao i državnim i lokalnim organima uprave. Ukupna sredstva za izradu elaborata bila su 16.420 eura.

 

U Pljevljima 49 objekata nepokretnih i 9 pokretnih kulturnih dobara sa više od 1500 predmeta

 

Projekat popisa nematerijalne kulturne baštine, koji je sproveden 2012. godine, pokazao je da se na teritoriji Pljevalja, nalazi izvjesni broj elemenata nematerijalne kulturne baštine (sedam preliminarno popisanih), a da neki od njih zavređuju status nematerijalno kulturno dobro, poput pljevaljskih tamburaša, tradicionalnih zanata – vunovlačar, vodeničar, proizvodi od ruže, kao i tradcionalne pripreme raznih autentičnih jela.

Program zaštite 2012-2015.

This slideshow requires JavaScript.

Kroz Program zaštite i očuvanja kulturnih dobara koji se uspješno implementira od 2012. godine, predviđeno je  i finansirano više projekata na teritoriji Opštine.

Doedukacija stručnog kadra obavljena je 2013.godine u saradnji Narodne biblioteke „Stevan Samardžić“ i Nacionalne biblioteke Crne Gore ,,Đurđe Crnojević”, a godinu kasnije počela je upotreba programske opreme COBISS2/Serijske publikacije i COBISS3/katalogizacija.

Prošle godine Zavičajni muzej počeo je arheološka istraživanja četiri nekropole stećaka u Pljevljima. Projekat podrazumijeva arheološka i konzervatorska istraživanja na lokalitetima: Marina šuma (Vrulja), Molika (Mataruge), Livadice/Kaursko groblje (Pižuri/Boljanići) i Podrid (Poblaće).

Zavičajni muzej počeo je da se bavi utvrđivanjem postojećeg stanja spomen-obilježja iz perioda NOB-a na teritoriji opštine Pljevlja.

Počela je izrada konzervatorskog projekta i provođenje konzervatorskih mjera na kutlurnim dobrima „Dvoje vrata Selmanovića“ i Spomen-česmi poginulim borcima bivše Opštine Bobovo.

Štampan je i dvobroja časopisa ,,Glasnik Zavičajnog muzeja“. Ministarstvo kulture obezbijedilo je i tehničko-tehnološko osavremenjivanje rada u Zavičajnom odjeljenju Narodne biblioteke „Stevan Samardžić“.

Husein pašina džamija

I na međunarodnom planu postignut je napredak.

U okviru regionalnog projekta Ljubljana process II – Rehabilitacija naše zajedničke baštine, pokrenutog 2003. godine, od strane Albanije, Bosne i Hercegovine, Bugarske, Hrvatske, Crne Gore, Rumunije, Srbije, Republike Makedonije, Ministarstvo kulture je uvrstilo Husein pašinu džamiju u Listu prioritetnih intervencija, te je pripremljena Preliminarna tehnička procjena. Na kulturnom dobru su u periodu od 2006. do 2009. godine sprovedeni konzervatorsko – restauratorski radovi, koji su finansirani na sljedeći način:

• 50.000 eura kroz donaciju banki
• 40.000 eura kroz donaciju kompanija iz Turske
• 933.000 eura kroz donaciju Rudnika uglja i građana iz inostranstva

Restauracija šavrdana Husein pašine džamije u Pljevljima, za koju je 2007. godine bio opredijeljen iznos 30.100 dolara, finansirana je posredstvom Fonda američkog ambasadora za zaštitu i očuvanje kulturnih dobara. Husein pašina džamija je promovisana na regionalom nivou kroz njeno uključivanje u promotivnu Brošuru, pripremljenu u okviru Ljubljana processa II, a namijenjenu popularizaciji i prezentaciji kulturnih dobara sa Liste priortetnih intervencija i Monitoring liste.

Biblioteka i muzej

Pljevaljska biblioteka i muzej ustanove su koje se navećim dijelom bave zaštitom kulturne baštine u opštini.

JU Narodna biblioteka ,,Stevan Samardžić”, koja je formirana kao samostalna ustanova čiji je osnivač Opština, obavlja bibliotečku djelatnost. Rad je organizovan po odjeljenjima: Odjeljenje za odrasle, Čitaonica, Dječje odjeljenje sa čitaonicom i Zavičajno odjeljenje. Biblioteka ima osam zaposlenih.

Muzejsku djelatnost obavlja Zavičajni muzej u Pljevljima, koji je otvoren 1953. godine. Rad Muzeja odvijao se u nekoliko neuslovnih prostorija Doma kulture. Bogatstvo i raznovrsnost fondova iziskuje namjenski objekat, koji bi zadovoljavao osnovne principe savremene muzeologije. Prije devet godina ustanova je, prema odluci lokalne uprave, iseljena iz zgrade Doma kulture u kojoj je bila stalna muzejska izložba i prostor za čuvanje ukupnog muzejskog materijala i muzejske dokumentacije, radi adaptacije objekta za potrebe opštinskih ustanova kulture. Od tada se, ukupan muzejski materijal i muzejska dokumentacija nalazi u prostoru trezora nekadašnje banke, koji je adekvatan sa aspekta njihove zaštite od fizičkog, hemijskog ili biološkog oštećenja, ali neadekvatan sa aspekta obavljanja muzejske djelatnosti. Bez obzira na navedeno, zaposleni su pristupili poslovima revizije muzejskog materijala. Muzejski materijal Zavičajnog muzeja, broji ukupno 9.177 muzejskih predmeta, od čega sa statusom pokretno kulturno dobro od 1962. godine, ima 1.468 muzejskih predmeta. Navedeni muzejski materijal je organizovan u četiri odjeljenja:

• Arheološko odjeljenje sa 1.233 muzejska predmeta, od čega sa statusom pokretno kulturno dobro 16 muzejskih predmeta;
• Etnološko odjeljenje ima 773 muzejska predmeta, od čega 260 muzejskih predmeta sa statusom pokretno kulturno dobro;
• Istorijsko odjeljenje ima 4.178 muzejskih predmeta;
• Kulturno-istorijsko odjeljenje sa 2.993 muzejska predmeta, od čega sa statusom pokretno kulturno dobro: Kulturno-istorijska zbirka sa 760 predmeta, Numizmatička sa 411 i Kolekcija umjetničkih slika sa 21 predmet.

Program zaštite i očuvanja kulturnih dobara donosi se na osnovu člana 128 Zakona o zaštiti kulturnih dobara, u skladu sa Programom rada Vlade i rezultatima implementacije projekta Revalorizacija kulturnih dobara Crne Gore, sa Akcionim planom implementacije.

Programom svake godine, počev od 2012. planira se podrška, finansiranje i sufinansiranje programa i projekata od značaja za ostvarivanje javnog interesa u oblasti kulturne baštine Crne Gore, odnosno, realizacija projekata i programa iz oblasti konzervatorske, muzejske, bibliotečke, arhivske i kinotečke djelatnosti.

Jedan od glavnih ciljeva Programa zaštite i očuvanja je ravnomjerni razvoj kulture na teritoriji cijele Crne Gore. U cilju organizovane zaštite obuhvaćeni su projekti namijenjeni unaprjeđenju stanja kulturnih dobara, očuvanju, zaštiti, valorizaciji, prezentaciji i popularizaciji kulturne baštine, kao i unaprjeđenju uslova za primjenu zakona iz oblasti kulturne baštine.

Realizacija predloženih projekata doprinosi unaprjeđenju stanja kulturnih dobara, širenju znanja o vrijednostima i značaju kulturne baštine, razumijevanju različitih kultura, uspostavljanju blagovremene saradnje između nadležnih institucija i vlasnika – držalaca, kao i obezbjeđivanju uslova da ona, shodno svojoj namjeni, služe kulturnoj, naučnoj i edukativnoj potrebi pojedinaca i društva.

Uvažavajući značaj opštinskih ustanova kulture u procesu zaštite, očuvanja, valorizacije, prezentacije i popularizacije kulturne baštine, u kreiranju Programa zaštite i očuvanja, Ministarstvo kulture uključuje projekate predložene od strane javnih ustanova i organa uprave iz oblasti kulturne baštine. Pored navedenog, od 2014. godine Ministarstvo kulture izdvaja i projekte, koji se odnose na konzervatorska i arheološka istraživanja, izradu konzervatorskih projekata i sprovođenje konzervatorskih mjera za kulturna dobra iz grupe fizički najugroženijih, a čiji  su realizatori pravna i fizička lica koja ispunjavaju zakonom propisane uslove, izabrani putem Javnog poziva.

Kulturna baština Pljevalja

Bogatu kulturnu baštinu Opštine Pljevlja čine brojna nepokretna, pokretna i nematerijalna dobra, od čega valorizovani segment predstavljaju nepokretna i pokretna kao najveće vrijednosti Opštine. Rezultati Projekta revalorizacija kulturnih dobara Crne Gore ukazuju na stanje kulturnih dobara u državi. Na osnovu kriterijuma kulturne vrijednosti stepen očuvanosti, ustanovljeno je da u odnosu na period uspostavljanja zaštite njega posjeduje oko 80% nepokretnih kulturnih dobara i oko 70% pokretnih kulturnih dobara Crne Gore.

 Nepokretna kulturna dobra

Na teritoriji Opštine Pljevlja status nepokretnog kulturnog dobra ima 49 objekata i to:

 

1. Husein Pašina džamija
2. Kuća Alije Čauševića
3. Manastir Dovolja
4. Manastir Dubočica
5. Manastir sv. arhanđela Mihaila
6. Manastir sv. Trojica
7. Lokalitet Komini (Municipium S)
8. Ostaci rimskog naselja
9. Spomen-bista M. Peruničića
10. Spomen-bista Radoja Kontića; Gradac
11. Spomen-bista Velimira Jakića; Čitluk
12. Spomen-bista Vladimira Kneževića; Čitluk
13. Spomen-bista Živka Džuvera; Borovo
14. Spomen-česma posvećena poginulim borcima bivše Opštine Bobovo; Bobovo
15. Spomen-česma posvećena poginulim borcima sela Zabrđa; Zabrđe
16. Spomen-česma Vuku Kismeviću
17. Spomen-grobnica palih boraca iz raznih brigada NOR-a; Kruševo
18. Spomen-grobnica palih boraca iz raznih brigada; Šula
19. Spomen-grobnica; Bobovo
20. Spomen-grobnica; Kosanica
21. Spomenik II sandžačkoj brigadi; Vrulja
22. Spomenik palim borcima iz pljevaljske bitke 1.XII 1941; Stražica
23. Spomen-ploča na mjestu prvih borbi jula 1941; Komino
24. Spomen-ploča na mjestu prvih borbi jula 1941; Odžak
25. Spomen-ploča na mjestu prvih borbi u 1941; Meljak
26. Spomen-ploča na Omladinskom domu, Podborovi
27. Spomen-ploča na školi
28. Spomen-ploča na školi, Vodno
29. Spomen-ploča poginulim borcima bivše Opštine Boljanići; Boljanići
30. Spomen-ploča poginulim borcima iz sela Kozice; Kozice
31. Spomen-ploča poginulim borcima iz sela Obarde; Obarde
32. Spomen-ploča poginulim borcima sa područja bivše Opštine Gotovuše; Gotovuša
33. Spomen-ploča poginulim borcima sela Grljenice; Grljenice
34. Spomen-ploča poginulim borcima sela Mataruga i Ljutića; Mataruga
35. Spomen-ploča poginulim borcima sela Odžaka i Zekovice; Odžak
36. Spomen-ploča poginulim borcima sela Otilovića; Otilovići
37. Spomen-ploča poginulim borcima sela Premćana; Premćani
38. Spomen-ploča posvećena formiranju I partizanske ćelije 1941 u Meljaku; Vrba
39. Spomen-ploča posvećena formiranju prvog NOO; Bobovo
40. Spomen-ploča posvećena I zasijedanju ZAVNOS-a 20. 11. 1943; na Gimnaziji
41. Spomen-ploča posvećena osnivanju I partizanske pljevaljske čete; Vrulja
42. Spomen-ploča posvećena sastanku Mjesnog komiteta KPJ za Pljevlja, na kome je donijeta odluka o dizanju ustanka; na osnovnoj školi, Kruševo
43. Spomen-ploča prvom sreskom narodnooslobodilačkom odboru sreza 7; Kosenica
44. Spomen-ploča u znak sjećanja na dan kad je ovaj rudnik od strane okupatora onesposobljen za dalju eksploataciju; na oknu rudnika Šuplja Stijena
45. Spomen-ploča; Brvenioca
46. Spomen-ploča; Bukovica
47. Spomen-ploča; Đurđevića Tara
48. Spomen-ploča poginulim borcima sa područja Maoča; Vrulja
49. Spomen-ploča; Maoče

 

This slideshow requires JavaScript.

Pokretna kulturna dobra

Na teritoriji Opštine Pljevlja status kulturno dobro ima 9 pokretnih kulturnih dobra u okviru kojih se nalazi preko 1500 predmeta i to:

 

1. Dvoje vrata sa rezbarijama iz konaka Ibrahim – bega Selmanovića – Zavičajni muzej, Pljevlja;
2. Rukopisna Srbulja sa Šestodnevom Jovana Egzarha i Kosmom Indikoplovom – Manastir sv. Trojica.
3. Etnografska zbirka 260
4. Kulturno-istorijska zbirka 760
5. Arheološka zbirka 16
6. Umjetnička zbirka 21
7. Numizmatička zbirka 411
8. Metalni krst
9. Praistorijska zbirka.