Ministarstvo održivog razvoja i turizma, u saradnji sa Univerzitetom Donja Gorica, obilježilo je danas Međunarodni dan biodiverziteta, u okviru kojeg je predstavljen projekat izrade VI izvještaja o implementaciji Konvencije o zaštiti biološkog diverziteta.
Generalna menadžerka Univerziteta Donja Gorica Sandra Tinaj, na današnjoj prezentaciji projekta izrazila je zadovoljstvo zbog obilježavanja Međunarodnog dana biodiverziteta na UDG-u.
– Univerzitet Donja Gorica je jako posvećen ovoj temi, i to na dva načina. Prvi način odnosi se na sve one edukativne sadržaje koje mi promovišemo, sa željom da naš student zaista bude čovjek koji je odgovoran prema ovim temema. Sa druge strane, na UDG-u postoji ozbiljan obrazovni i istraživački rad usmjeren na ovu temu – kazala je Tinaj.
Ona je istakla da je Univerzitet Donja Gorica prepoznao važnost izučavanja oblasti vezanih za proizvodnju i bezbjednost hrane, te osnovao Fakultet za prehrambenu tehnologiju i bezbjednost hrane, kao i savremenu laboratoriju za kvalitet i bezbjednost hrane.
-U okviru fakulteta proučavaju se prehrambene tehnologije, bezbjednost hrane i metode zaštite životne sredine vezane za prehrambenu industriju, a naročita pažnja poklanja se izučavanju i očuvanju racionalnih resursa u oblasti proizvodnje hrane i biotehnologije. Još 2012. godine organizovali smo specijalističke i magistarski studije koje su bile u dijelu menadžmenta, odnosno upravljanjem različitim područjima. UDG je 2016. godine osnovao Centar za klimatske promjene, prirodne resorse i energiju čija je ideja da se organizuju različite aktivnosti, kako bi se doprinijelo smanjenju negativnog uticaja na životnu sredinu. Sve navedene aktivnosti, se sprovode radi obrazovanja studenata, čime se povećava svijest o značaju biodiverziteta – kazala je Tinaj.
Generalna direktorica Direktorata za zaštitu životne sredine, Ministarstva održivog razvoja i turizma, Ivana Vojinović, istakla je značaj Dana biodiverziteta.
-Ovaj dan se obilježava kako bi se skrenula pažnja javnosti na stalni rast stope opadanja biološke raznovrsnosti na globalnom nivou, a sve sa ciljem da se sveukupna javnost podstakne u pružanju podrške za uspostavljanje novog okvira za upravljanje biodiverzitetom, koji će biti usvojen naredne godine u skladu sa Konvencijom o biološkoj raznovrsnosti. Tema ovogodišnjeg Dana biodiverziteta je ,,Naš biodiverzitet, naša hrana, naše zdravlje”, jer biodiverzitet je hrana koju jedemo, voda koju pijemo, vazduh koji udišemo. Jednostavno rečeno, bez zdrave prirode i biodiverziteta ne možemo imati kvalitetnu ishranu, a bez kvalitetne ishrane ne možemo biti zdravi – kazala je Vojinović.
Ona je dodala da biološka raznovsrnost obuhvata vrste koje se odgajaju ljudskom aktivnošću, sorte kulturnih biljaka i gajenih životinja, a raznovrsnosti života doprinosi i sam čovjek, pa se tako Međunarodni dan biološke raznolikosti ove godine fokusira na biodiverzitet, kao temelj naše hrane, zdravlja i ključni katalizator za transformaciju prehrambenih sistema i poboljšanja ljudskog blagostanja. Sve ovo predstavlja razloge da poštujemo i čuvamo raznovrsnost živog svijeta- poručuje Vojinović.
Tokom proteklih godina svijet je uspio da reguliše zaštitu biodiverziteta, kroz mnogobrojne globalne sporazume i politike, tako da zaštita biodiverziteta danas predstavlja okosnicu agende za razvoj do 2030. godine UN.
-Kada je riječ o Crnoj Gori, specifični geografski položaj naše države, raznovrsnost geoloških, klimatskih i drugih odlika, učinili su Crnu Goru područjem izuzetne raznovrsnosti, što je učinilo da postane jedna od ,,šest vrućih tačaka” biološke raznovrsnosti. U našoj zemlji može se naći najraznovrsniji biljni svijet, čak 3.250 biljnih vrsta, i na teritoriji naše države živi 16.000 primjeraka raznovrsne faune. Crna Gora je i stanište velikog broja ptica, od 526 endemskih vrsta ptica 333 mogu se naći u našoj zemlji. Od 13 odsto teritorije Crne Gore koja je pod zaštitom, pet je nacionalnih parkova, 48 lokaliteta sa nekim drugim režimima zaštite, sa tendencijom daljeg povećanja tog centra zaštite do skorog proglašenja novih zaštićenih područja, poput ulcinjske solane, rijeke Zete i sl. Postoji i nekoliko međunarodno zaštićenih lokaliteta, Nacionalni park Durmitor sa kanjonom rijeke Tare, Bokokotorski zaliv, kao i dva međunarodna močvarna područja: Nacionalni park Skadarsko jezero, i Tivatska Solila. One pokrivaju čak 70 odsto površine naše zemlje, i kvalitetno su očuvane. Crna Gora ima i pećine sa posebnom estetskom vrijenošću – Lipska i Đalovića pećina, a kanjoni u našoj državi šalju impresivnu sliku – kazala je Vojinović.
Ona ističe da jedan od ciljeva jeste da se proširi svijest građana, prije svega mladih u Crnoj Gori, da naša prehrambena industrija zavisi od biodiverziteta i izgradnje ekosistema.
– Prije nekoliko dana, Generalni sekretar UN-a je povodom obilježavanja ovog datuma poslao sljedeću poruku: ,,Na ovaj Međunarodni dan biološke raznovrsnosti apelujem na sve, vlade, predstavnike poslovnog i civilnog sektora da preuzmu hitne akcije kako bi zaštitili i održivo upravljali krhkom i vitalnom mrežom života na našoj jedinoj planeti”. Ono što je neophodno je da svi promijenimo naše shvatanje, navike i da uskladimo svoje dnevne izbore sa dugoročno održivim ciljevima – kazala je Vojinović.
Među konkretnim koracima koje svi mogu preuzeti, Vojinović ističe smanjenje potrošnje mesa, podržavanje održivih poljoprivrednih preduzetnika, pravljenje đubriva, smanjenje nepotrebne ambalaže, itd.
-Zaustavljenjem svih ovih i drugih nepotrebnih praksi štetnih po životnu sredinu, diverzifikacijom naših prehrambenih sistema i promovisanjem održivih stilova proizvodnje i potrošnje, možemo poboljšati zdravlje, povećati sigurnost hrane i povećati otpornost na globalni fenomen klimatskih promjena – poručila je Vojinović.
Lidija Šćepanović, pomoćnica direktora Agencije za zaštitu životne sredine, na današnjoj prezentaciji kazala je da veoma važno unaprijediti svijest o značaju zaštite biodiverziteta.
-Značajno je što je slogan današnjeg obilježavanja Dana biodiverziteta Naš biodevrzitet- naša hrana – naše zdravlje. Pitanje zaštite biodiverziteta i prirode često se posmatraju iz ugla pokretanja aktivnosti kako bi se zaštitile određena staništa iz prirode. Biodiverzitet i prirodu treba da posmatramo i prema njima se odnosimo kao prema prirodnom kapitalu koji je potrošan i ako ga ne štitimo na adekvatan način, već konstantno ugrožavamo i izlažemo pritisku, na taj način ćemo ugroziti i same sebe. Prirodne resurse naše planete čine biljke, životinje, voda, atmosfera ali i sami ljudi, i svi zajedno činimo dio sistema naše planete. Stoga veoma je važno unaprijediti svijest o značaju zaštite biodiverziteta – kazala je Šćepanović.
Ona je dodala da se više od 60 000 biljnih vrsta koristi za proizvodnju tradicionalnih i savremenih ljekova, i brojne životinjske vrste se koriste u ljudskoj ishrani, pa se ugrožavanjem jednog segmenta biodiverziteta, ugrožavamo i mi sami.
-Takođe, treba spomenuti termin ekosistemske usluge, koji predstavlja veliki broj stvari koje dobijamo iz prirode, poput stvaranja i zaštite obradive zemlje, sprječavanje prirodnih i drugih nepogoda, i niz drugih usluga, i mnogi izvještaji govore da kada bi te usluge koje dobijamo iz prirode pokušali da materijalizujemo, to bi bila sredstva koja ne bi mogli obezbijediti i nadoknaditi – kazala je Šćepanović.
Ona je zaključila da, iako je prethodnih godina na polju podizanja javne svijesti o zaštiti biodiverziteta u Crnoj Gori napravljen pozitivan korak, i dalje treba još mnogo napora da bi se obezbijedila zaštita biodiverziteta.
-Nadam se da će današnji događaj poslužiti u svrhu podizanja svijesti o zaštiti biodiverziteta, pomoći razvoju ideja, i doprinijeti boljem kvalitetu našeg života – zaključila je Šćepanović.
Projekat i procese izrade VI izvještaja o implementaciji Konvencije o zaštiti biološkog diverziteta, predstavila je Jovana Drobnjak, nacionalna koordinatoka projekta.
-U okviru člana 26 Konvencije, zemlje članice su se obavezale da kada Konvencija zatraži od njih, preda izvještaj o implementaciji Konvencije. Koliko je ovo značajan proces prepoznao je i GEF koji je podržao projekat, i određenim zemljama dodijelio finansijsku podršku za pisanje samog izvještaja. U Crnoj Gori, Ministarastvo održivog razvoja i turizma i ovlašćene institucije za sprovođenje ovog projekta, a uz pomoć Agencije UN za životnu sredinu, uspjeli smo da ostvarimo sve ciljeve koje su postavljeni projektom – kazala je Drobnjak.
Ona je istakla da je izvještaj bio vrlo kompleksan, i da se sastoji od sedam poglavlja. Prilikom formiranja izvještaja, izazov je bio, kako navodi, prikupiti informacije koje imaju na terenu, i uobličiti ih u poglavlje koje je Konvencijom postavljeno.
-Tim u Crnoj Gori je odlučio da izvještaj bude struktuiran u četiri podoblasti. Radujemo se što ćemo po prvi put u Crnoj Gori dobiti kvantitativne podatke o finansiranju zaštite prirode.Prvi preliminarni rezultati pokazuju da mi imamo mnogo veća indirektna nego direktna ulaganja, a izvještaj će biti osnova donosiocima odluka da sprovođenje politike zaštite životne sredine usmjere ka ciljevima koji su postavljeni – rekla je Drobnjak.
Ona je dodala da su uložili trud da proces izrade izvještaja bude transparentan i otvoren. Kako ističe, poseban izazov bio je kako objasniti i sektorske pritiske i stanja zato što, kako navodi, gotovo svaki sektor u Crnoj Gori utiče na određeni način na biodiverzitet.
-Trenutno je u toku javna rasprava, izvještaj je dostavljen na mišljenje, a javne konsultacije će biti zakazne tokom sljedeće nedjelje. Još jedna od komponenti projekta bila je istraživanje stava javnosti o značaju biodiverziteta u Crnoj Gori, a ciljna grupa su mladi u Crnoj Gori, i do kraja juna očekujemo rezultate istraživanja – dodala je Drobnjak.
Nakon prezentacije projekta, uslijedilo je predavanje doc. dr Marije Vugdelić „Zašto je važan biodiverzitet“. Tom prilikom, Vugdelić je kazala da je Crna Gora bogata biodiverzitetom jer ima veliki broj biljaka, vodozemaca, riba itd.
-Svaka vrsta se međusobno razlikuje po svom genetskom materijalu, koji je vrlo bitan. Svaka jedinka, bilo koje vrste, se razlikuje od svog srodnika u nekim sitnim razlikama. Taj genetski materijal je proizvod dugog procesa evolucije, koji je jedinstven. Postoji veliki broj organizama i vrsta, i svi stupaju u interakciju jedni sa drugima. Kad skopimo sve te elemente, dobije se ekosistem. Svi ekosistemi su raznovrsni, i oni čine ekološki biodiverzitet. U Crnoj Gori, na veoma malom prostoru imamo veoma raznovrsne ekosisteme – objasnila je Vugdelić.
Ona je pojasnila da je ljudski život povezan i zavisan od biodiverziteta preko hrane, vode, vlakana koja se koriste za izradu garderobe, građe, gorive, kao i preko indirektnih dobara koja se dobijaju od ekosistema, tzv. usluga ekosistema, itd.
-Sve što jedemo, nekada je bilo biljka ili životinja, gljiva, organizam, dakle živo biće, a osim onoga što se uzgaja, i dalje postoje biljke koje dolaze iz prirode, poput divljih jagoda, kupina, borovnica, i te biljke mogu opstati samo ukoliko su šume očuvane. Takođe, veliki izvor naše ishrane jesu vodeni organizmi, te je važno očuvanje voda. Mora se voditi računa i o ishrani životinja, jer što je kvalitetnija hrana koju one jedu, to će i one kao naša hrana biti kvalitetnije. Pored ovoga, značajan dio naše ishrane zasniva se na mikroorganizmima, i proizvodi poput sira, peciva, alkoholnih pića su proizvodi koji su takvi zahvaljujući aktivnostima mikroorganizama – pojasnila je Vugdelić.
Ona je istakla da prema definiciji Svjetske zdravstvene organizacije zdravlje nije samo odsustvo bolesti, već stanje potpunog mentalnog i fizičkog blagostanja, te da biodiverzitet pruža usluge koje direktno utiču na sigurnost, bezbjednost i blagostanje.
Ona zaključuje da postoji čitavi niz problema sa kojim se biodiverzitet suočava, što direktno utiče na kvalitet života, pa je važno obratiti pažnju na ova pitanja.
-Nadam se da će ovakvi događaji podstaći javnost da razmišlja o ovoj temi i svom ličnom odnosu i doprinosu budućnosti koja nas čeka, a koja će biti veoma izazovna – poručila je Vugdelić.
D. Markuš
Foto: B. Šekularac