KOLUMNE
LJUBAV, SEKS I OSTALO: Čovjek je po svojoj prirodi promiskuitetan
Piše: Dr Jovica Dostinić
Promiskuitet je pojava, koja se pripisuje primitivnim zajednicama, da muškarci polno opšte sa svim ženama svoga plemena. Prevedeno u našu socijalnu realnost to bi značilo često mijenjanje seksualnih partnera. Sigurno bi se individualno psihološkim pristupom moglo mnogo reći o ovakvom ponašanju, ali to zahtijeva dobro poznavanje aktera. Zato ću sebi uzeti slobodu da promiskuitet osvijetlim iz ugla sociobiologije, nauke koja ljudsko ponašanje objašnjava interakcijom bioloških potencijala i socijalnog konteksta.
Psihijatar- antropolog Petar Bokun jednom je zapisao: „Ljudi su jedina vrsta koja je organizovala svoj život na polnom zadovoljstu.“ Izgleda da je čovjek po svojoj prirodi promiskuitetan. Proučavanje primitivnih ljudskih zajednica otkriva nam jedan stepen seksualnih sloboda koji u savremenom društvu još nije ponovo osvojen. Kao seksolog imao sam prilike da u snovima svojih pacijenata otkrijem primitivne fantazije o seksualnom opštenju sa svim ženama: „Sanjam da je svijet zadesila virusna epidemija u kojoj su svi muškarci pomrli osim mene. Moj zadatak je da polno opštim sa svim mladim ženama u cilju produžetka ljudskog roda.“ Ova fantazija nije u srazmjeri sa stepenom ostvarene seksualne aktivnosti ovih ljudi već samo odražava njihove biološke intencije. Ričardu Davkinsu moramo zahvaliti za (često pogrešno interpretiranu) metaforu genetskog egoizma: svaki genom nosi težnju da se replikuje u što više verzija. Za to je potrebno da njegov nosilac ostvari što više seksualnih kontakata. To je genetska osnova promiskuiteta. Altruističkom aksiomu da niko nije sebi bližnji stoji genomska antiteza da je svako sebi najbliži. Razvoj ljudskog društva išao je u korak sa kroćenjem biološkog u čovjeku, što se naročito odrazilo na seksualnost. Vrhunac restriktivnog odnosa društva prema seksualnosti bio je srednjevjekovni hrišćanski moral koji je ljudsku seksualnost sveo na reproduktivnu funkciju. Dozvoljena je bila isključivo misionarska poza, po mogućnosti bez zadovoljstva, a sve ostalo je bilo manje – više grijeh. Kazne su bile drakonske, uključujući i spaljivanje na lomači. Međutim i u uslovima ovako surove represije, opet je bilo preljube, jer biologija čini svoje. Kada su moćnici ovoga svijeta otkrili da osim restriktivnog seksualnog morala postoje i perfidniji mehanizmi da se ljudi drže u stanju permanentne frustriranosti i tako kontrolišu, došlo je do liberalizacije seksualnosti. Trebalo je parče po parče ponovo osvajati jednom izgubljenu teritoriju seksualnih sloboda.
Međutim izgleda kao da je promiskuitetno ponašanje jednom zauvijek izgubilo „pravo građanstva“. Kolektivna svijest o promiskuitetu govori isključivo sa negativnim predznakom. Ipak, ne treba se čuditi što mu se danas neki slobodno prepuštaju kada to nisu mogle da spriječe ni srednjevjekovne lomače. Svakome je ostavljeno da lično dozira svoj genetski egoizam.
