Početak upotrebe psihoaktivnih supstanci najčešće se javlja u kasnim tinejdžerskim godinama, uglavnom kao posljedica radoznalosti i vršnjačkog pritiska, zaključak je istraživanja koje su sprovele Ena Grbović sa Fakulteta političkih nauka i Bojana Miletić sa Filozofskog fakulteta Univerziteta Crne Gore.
Kako je saopšteno iz PR službe Univerziteta Crne Gore, tokom istraživanja, autorke su pojedinačno intervjuisale 107 ispitanika koji su boravili u Javnoj ustanovi za smještaj, rehabilitaciju i resocijalizaciju korisnika psihoaktivnih supstanci u Podgorici, u periodu od juna 2015. do oktobra 2017. godine.
Istraživanje je sprovedeno uz prethodnu saglasnost ustanove i pristanak ispitanika koji su završili jednogodišnji program rehabilitacije i resocijalizacije. Oni predstavljaju 42,8% ukupnog broja pacijenata koji su u toj ustanovi boravili tokom trajanja istraživanja.
Jedan od ključnih nalaza istraživanja odnosi se na dob kada ispitanici prvi put počinju sa konzumiranjem različitih supstanci.
– Prosječna starost prvog konzumiranja cigareta je 13,7 godina, alkohola 13,8 godina, sredstava za smirenje i marihuane 16,6 godina, dok je upotreba heroina u prosjeku počinjala sa 18,4 godine. Ovi podaci jasno ukazuju na ranjivost adolescenata, kao i važnost preventivnih mjera već u periodu osnovnog i srednjeg obrazovanja – navodi se u istraživanju.
Upotreba psihoaktivnih supstanci predstavlja rastući javnozdravstveni problem u mnogim zemljama u razvoju, uključujući Crnu Goru. Iako je problem prepoznat, do sada nije bilo istraživanja koja se bave socio-demografskim karakteristikama i faktorima socijalne podrške koji utiču na početak konzumiranja psihoaktivnih supstanci u Crnoj Gori. Sociodemografske karakteristike su osobine pojedinaca koje uključuju starosnu dob, pol, obrazovanje, bračni status, socio-ekonomski status, porodične odnose i mjesto stanovanja.
Analiza je pokazala da je većina bivših korisnika psihoaktivnih supstanci završila srednju školu, odrasla u kompletnoj porodici i trenutno živi sa roditeljima ili majkom. Gotovo polovina ispitanika (45,8%) su prvorođena djeca. Kod čak 61,7% ispitanika, otac je konzumirao alkohol tokom njihovog djetinjstva, dok su 13,1% majki koristile sredstva za smirenje.
Autorke istraživanja ističu da efikasne preventivne zdravstvene politike treba da obuhvate osnovne i srednje škole i da budu usmjerene upravo na tinejdžerski period. Razumijevanje prirode i obima upotrebe psihoaktivnih supstanci, kao i faktora koji tome doprinose, omogućava kreiranje efikasnih strategija intervencije u Crnoj Gori.
Ovo istraživanje Socio-demographic characteristics and patterns of substance use disorder in Montenegro (Socio-demografske karakteristike i obrasci poremećaja upotrebe psihoaktivnih supstanci u Crnoj Gori), objavljeno je u međunarodnom časopisu Heroin Addiction and Related Clinical Problems (SCI, SCIE, SSCI, A&HCI).
Mn.M.