DRUŠTVO PREPORUKA
BEOGRAD: Preminula virusološkinja koja je zaustavila variolu veru Ana Gligić
Foto: RTS
Čuvena virusološkinja dr Ana Gligić, šefica laboratorije Instituta ,,Torlak” u vrijeme epidemije velikih boginja 1972, preminula je jutros u Beogradu, u 91. godini.
Tokom epidemije uspjela je da izoluje virus variole vere, a svjetski su poznati njeni naučni radovi na otkrivanju virusa marburg i mišije groznice. Kada je Srbiju i svijet pogodila pandemija koronavirusa aktivirala se iz penzije i stručnim savjetima upozoravala javnost na značaj vakcinacije i epidemiološke zaštite.
Ana Gligić bila je jedna od junakinja borbe protiv poslednje evropske epidemije velikih boginja koja je na zimu i proljeće 1972. godine pogodila SFRJ, uglavnom teritoriju Srbije, a najviše u dijelu Kosova i Metohije, po povratku Ibrahima Hotija iz okoline Đakovice sa hodočašća do Meke.
Hoti je od februara zarazio 11 osoba, među kojima je bio i učitelj Latim Mumdžić iz Tutina. Mumdžić je prve simptome uočio 2. marta, a do 10. marta, kada je preminuo, bio je na liječenju u bolnicama Novom Pazaru, Čačku i Beogradu, i nijedna analiza nije uspela da otkrije uzrok bolesti i, ispostaviće se, smrti.
U međuvremenu se broj prijavljenih slučajeva sa sličnim simptomima na teritoriji KiM povećavao, pa je postojala sumnja da je riječ o epidemiji, što je bio dovoljan znak da se u pomoć pozove Gligićeva.
– Ispred moje kuće na Voždovcu je 15. marta uveče, oko osam uveče, stiglo vozilo Torlaka. Pozvali su me da se hitno uputim na Institut kako bismo sproveli analize – prisjećala se kasnije Gligićeva.
Uzoroci su sa KiM u Institut ,,Torlak” stigli do pet ujutru, a sve analize ukazivale su na ono na šta je Gligićeva odmah posumnjala – velike boginje su u Jugoslaviji.
– Počela je borba, a često smo automobilom, pa čak i helikopterom, odlazili u zaražena područja, gde god bi postojala sumnja da postoji opasnost od širenje epidemije – govorila je Gligićeva.
U toku epidemije oboljelo je 184 ljudi – 123 na KiM i 32 u Beogradu, a preminulo je ukupno njih 40, sa stopom smrtnosti iznad 21 odsto. Epidemija je zvanično objavljena tek 25. marta i trajala je do 23. maja, a karantini su ukidani postepeno od 12. aprila do 19. maja. Virus je ,,ubijen” na Institutu ,,Torlak”, procedurom kojom je rukovodila lično Gligićeva.
– Sjećam se te večeri kad je vozilo došlo po mene, osjetila sam se kao vojnik. Ulagali su u mene i moje obrazovanje da u takvim situacijama budem od koristi. Bila bi izdaja da nisam pomogla – prisjećala se Gligićeva.
Naučnica globalnog renomea
Virusološkinja Ana Gligić, specijalistkinja medicinske mikrobiologije i viša naučna saradnica na Medicinskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, rođena je 6. avgusta 1934. godine u slavonskom selu Ćeralije, kod Podravske Slatine, u tadašnjoj Kraljevini Jugoslaviji.
Tokom Drugog svjetskog rata ostala je bez velikog broja članova svoje porodice. Školovanje je započela u Virovitici, gde je 1953. završila klasičnu gimnaziju, a 1959. je diplomirala biologiju na Fakultetu za prirodne nauke i matematiku u Beogradu.
Godinu po diplomiranju zaposlila se kao pripravnica za virusologiju na Institutu za javno zdravlje ,,Dr Milan Jovanović Batut”, a zatim je prešla u novoosnovani Institut za imunologiju i virusologiju ,,Torlak”.
Specijalistički ispit iz medicinske mikrobiologije položila je 1966, iste godine kada je postala i rukovodilac Jugoslovenskog nacionalnog laboratorija za veliki boginje, virusnu hemoragičnu groznicu i vektorske zarazne bolesti.
U toku svoje profesionalne karijere, Gligićeva se stalno usavršavala, što je bilo ključno za razvoj jugoslovenske javne zdravstvene politike.
Svojevrstan značaj za stručni rast Jugoslavije imala je i njena obuka u inostranstvu, te je 1968. godine otišla na specijalizaciju za dijagnostiku velikih boginja u najprestižnije laboratorije Evrope, uključujući Londonski virusni referentni laboratorijum i Institut za poređenje tropske medicine u Minhenu.
Pored velikog značaja u oblasti virusologije velikih boginja, ona je odbranila disertaciju na temu imunologije velikih boginja na Medicinskom fakultetu u Beogradu, čime je dala značajan doprinos razvoju ovog područja.
Njena karijera je uključivala i istraživanja na jednom od najsmrtonosnijih virusa – virusu marburg, koji je 1967. prva na svijetu izolovala i opisala.
Tokom osamdesetih i devedesetih godina 20. vijeka, Gligićeva se usmjerila na proučavanje hemoragičnih groznica.
Sa naučnim radom nastavila je i nakon penzionisanja, aktivno učestvujući u istraživanjima tokom pandemije koronavirus, gdje su njena stručnost i iskustvo bili od velike pomoći. Često je gostovala i na Radio-televeziji Srbije, gdje je javnosti ukazivala na značaj vakcinacije i epidemiološke zaštite.
Bila je jedna od najvećih stručnjaka u oblasti mikrobiologije i virusologije u Srbiji i svijetu, a njen rad i doprinos nauci i zdravstvu i dalje ima veliki uticaj.
Izvor: rts.rs
