ART PREPORUKA

NAKON USPJEŠNE PROJEKCIJE U KAIRU: „Obraz“ selektovan za najveći azijski filmski festival IFFI GOA u Indiji

16.11.2024. u 10:29

U petak, 15. novembra, crnogorski dugometražni igrani film OBRAZ u režiji Nikole Vukčevića imao je svoju internacionalnu premijeru na Cairo International Film Festivalu, najvećem i najstarijem festivalu u arapskom svijetu i Africi, uz dirljiv prijem kod publike i pozitivnu reakciju kritike. Potom, već za nekoliko dana film stiže i na najveći filmski festival u Aziji – Međunarodni filmski festival IFFI Goa – još jedan festival sa A liste FIAPF-a, saopštio je producent Milorad Radenović u ime Galileo Productiona.

– U petak, 15. novembra, u kompleksu Opere Kaira, u Hanager teatru, svoju internacionalnu premijeru je imao novi crnogorski film OBRAZ, reditelja Nikole Vukčevića, koji je publici ovog uglednog festivala predstavio film obrativši im se u zvaničnom protokolu pred premijeru, predstavivši i dio ekipe koja je na festivalu: producenta Milorada Radenovića, hrvatskog ko-producenta Daria Domitrovića, direktora fotografije Đorđa Stojiljkovića, te dizajnera zvuka Igora Vujovića. Premijerna sala je bila ispunjena gotovo do posljednjeg mjesta, a nakon projekcije je uslijedio dugotrajan aplauz i vrlo emotivan razgovor sa publikom, koja je sa puno razumijevanja reagovala na radnju filma. Uoči ove premijere, u festivalskom katalogu, kritičar FIPRESCI-ja Zein Alabedin Khairy, o filmu je napisao: Istorijska drama smještena u period Drugog svjetskog rata, koja istražuje duboka ljudska pitanja, spajajući intimnu priču i napetost. Odražava sukob između hrabrosti i straha, humanosti i brutalnosti. Priča se razvija otkrivajući kako dječak i njegov domaćin prolaze kroz psihološke i moralne izazove rata – dječak simbolizuje nadu i nevinost, dok Doka oslikava složenost preživljavanja usred korupcije i nasilja – navodi se u saopštenju Galileo Productiona.

Nakon projekcije filma, shodno protokolu, reditelj i autori su odgovarali na pitanja publike. Producent Radenović je istakao:

– Vidno smo večeras osjetili na koji način je ovaj film uticao na emocije gledalaca ovog prestižnog festivala i to su oni trenuci kada steknete uvjerenje da vam se isplatio čitav osmogodišnji trud rada na jednom filmu. Iskren da budem – osjećamo se veoma ispunjeno i zahvalno.

Između ostalog, reditelj Vukčević je zahvalio selektorima i publici Kaira, te istakao:

– Kao reditelj, krenuo sam s namjerom da ovim filmom ispričam priču o pojedincu koji se usudio da se suprotstavi moćnijem, vođen moralnim uvjerenjem i nadom za promjene, ma koliko mu to bilo teško i izazovno. Danas, dok ratovi razaraju društva i nevini stradaju do istrebljenja u ime pobjede nad ,,neprijateljem”, prisjećam se tragedije moje domovine, nekadašnje Jugoslavije, i dubokih ožiljaka koje je ta tragedija ostavila među narodima te zemlje. Zato sam ponosan što smo kroz ovaj film okupili Crnogorce, Srbe, Albance, Hrvate, Makedonce, Slovence i Bosance – ujedinjene oko snažne poruke humanosti, te uprkos sukobima koji su obilježili naš region, ovaj film pokazuje da univerzalne ljudske vrijednosti mogu nadjačati čak i najdublje podjele, sa osjećanjem da u vremenima rata, ljudskost je važnija nego ikada! I čini nas ispunjenima da ovdje, u dalekom svijetu, naša priča nailazi na jak emocionalan odgovor. 

Producent Radenović rekao je i:

– Raduje nas što smo nakon Kotbusa ušli u selekciju prestižnog festivala u Kairu, koji svojom impozantnošću podsjeća na svojevrsni Kanski filmski festival arapskog svijeta i usudio bih se da kažem da je film veoma dobro primljen. Očekujem da tako bude i na repriznoj projekciji, jer se identično desilo u Kotbusu: reakcije na film, onih koji su ga gledali, ponovo su napunile salu. Pored toga, veoma me čini ponosnim da potvrdim da je OBRAZ selektovan i za još jedan festival sa međunarodne A liste FIAPF-a: najveći filmski festival u Aziji – Međunarodni filmski festival IFFI Goa u selekciju pod nazivom Cinema of the World – 2024, u kojoj će se naći niz filmova koji su već premijerno predstavljeni na prestižnim svjetskim festivalima. Smatram da su to veoma lijepe slike snage ovog filma, čija priča nalazi razumijevanje među potpuno različitim i udaljenim kulturama svijeta.  

GOA

Međunarodni filmski festival IFFI Goa osnovan je 1952. godine i od tada predstavlja presjek najboljih filmova iz čitavog svijeta. Od 2004. godine održava se u Goi, gdje ljubitelji filma, vodeći predstavnici industrije i budući filmski stvaraoci cijelog svijeta dolaze na IFFI ne samo zbog projekcija svojih filmova, već i zbog jedinstvenog iskustva koje festival pruža – onog koje prevazilazi kulturne granice i poziva ljude iz svih krajeva svijeta i slojeva društva da cijene umjetnost filma. Ovogodišnje 55. izdanje festivala najavljuje upečatljiv program u čak 16 selekcija, industry radionice, kao i snažan naglasak na pristupačnosti i inkluzivnosti.

OBRAZ, detalji

Podsjećamo, film Obraz imao je uspješnu svjetsku premijeru na Međunarodnom filmskom festivalu u Kotbusu, koji je časopis The Hollywood Reporter opisao kao ,,vodeći filmski festival istočnoevropskog filma,” sa više od 22.000 posjetilaca. Programski direktor festivala u Kotbusu, Bernd Buder, vrsni poznavalac balkanskog filma i nekadašnji dio selektorskog tima Festivala u Berlinu, o filmu Obraz je napisao: ,,Nikola Vukčević je svojim najnovijim djelom uspio stvoriti žanrovski film prepun napetosti, bogat elementima fantastike – povremeno nalik hororu – s vrhunskim pejzažnim kadrovima i likovima koji bi se mogli uporediti s Gospodarom prstenova.”

Ekipa filma okuplja međunarodne i regionalne talente. Glavnu ulogu tumači Edon Rizvanolli (Holandija), a uloge imaju i Nikola Ristanovski (Sjeverna Makedonija), Igor Benčina (Srbija), Alban Ukaj (Bosna i Hercegovina), Selman Jusufi i Xhejlane Terbunja (Kosovo), te crnogorski glumci Aleksandar Radulović, Branimir Popović, Ana Vučković i doajen crnogorske glume Zef Bato Dedivanović, koji je preminuo neposredno nakon završenog snimanja filma. Uloge djece tumače Elez Adžović, Vuk Bulajić, Merisa Adžović i Hana Pavlović.

Film je inspirisan motivima antologijske pripovijetke Obraz (Legenda o Nuru Doki) crnogorskog akademika Zuvdije Hodžića, po scenariju Ane Vujadinović (Crna Gora) i Meline Pote, a reditelj Vukčević je saradnik na scenariju. Film je vizuelno oblikovao direktor fotografije Đorđe Stojiljković (Srbija), scenograf je pokojni Stanislav Nikičević (Crna Gora), kostimografkinja Lidija Jovanović (Srbija), dok je za muziku bio zadužen Dušan Maksimovski (Hrvatska/Crna Gora). Montažerka filma je Olga Toni (Slovenija), dok su vizuelne efekte kreirali Đuro Mihaljević (Crna Gora) i Đorđe Stojiljković (Srbija). Dizajner i mikser zvuka je Igor Vujović (Crna Gora) sa hrvatskim kolegom Dariom Domitrovićem. U izvršnoj produkciji su Milorad Radenović i Jelena Filipović. Koproducenti su Nevena Savić i Ivica Vidanović iz beogradske produkcijske kuće Cinnamon Films, Dario Domitrović iz zagrebačke produkcije Embrio, a pridruženi producenti su Christoph Thoke (Mogador Film Njemačka) i Boris Raonić u ime RTVCG. 

Obraz je nastao uz sufinansijsku podršku putem javnih konkursa Filmskog centra Crne Gore, Filmskog centra Srbije, Hrvatskog audiovizuelnog centra, Ministarstva kulture Crne Gore, RTVCG i podrške CEKUM-a. Kuriozitet je da je projekat ovog filma na koprodukcijskom konkursu u Srbiji, u novembru 2020 – bio prvoplasirani, ispred pedesetak drugih, te da je obezbijedio podršku javnih sredstava građana Srbije u iznosu od oko 60.000 eura. Prije svoje svjetske premijere, film je imao dvije zatvorene projekcije na Marche du film Kanskog filmskog festivala 2023 i selekciji filmova u proizvodnji festivala POFF u Talinnu 2023 – koji je takođe na festivalskoj A listi FIAPF-a. 

Nikola Vukčević je dipl. filmski i pozorišni reditelj, redovni profesor na predmetu FTV režija i rukovodilac studijskog programa Film i mediji na FDU Cetinje UCG, jedan od osnivača Udruženja producenata i reditelja CG, nacionalni delegat skupštine Udruženja evropskih filmskih reditelja (FERA), te doktor nauka iz oblasti filmologije. Sedam sezona je bio umjetnički direktor Gradskog pozorišta Podgorica. Prethodni filmovi Nikole Vukčevića su: Pogled sa Ajfelovog tornja (2005) – koji je na visokom trećem mjestu gledanosti srpskih manjinskih koprodukcija u prve dvije decenije 21. vijeka (po statistici Filmskog centra Srbije) i Dječaci iz Ulice Marxa i Engelsa (2014) – prvi crnogorski film u zvaničnoj hrvatskoj bioskopskoj distribuciji i crnogorski kandidat za Oskara 2014.

Dodatak: Kritika u biletenu Festivala Cairo / Zein Alabedin Khairy, kritičar FIPRESCI-ja

,,Kula moći”

Ima li smisla za ljudske vrijednosti tokom rata? Ova pitanja postavlja Zaïn Al-Abidin Khairi onima koji love dječaka, želeći da ga ubiju samo zbog njegovog identiteta. Istorijski gledano, region Balkana bio je svjedok dugotrajnog sukoba između muslimanskih i hrišćanskih zajednica. Ova napetost potiče još iz vremena osmanskih osvajanja, koja su počela u 15. vijeku, kada je mnoge stanovnike Balkana odvela u islam. Nakon raspada Osmanlijskog carstva, u 20. vijeku eskalirali su sukobi između različitih nacionalnosti, što je dovelo do teških vremena.

Istorijski, ,,Kula moći” nosi religijsko značenje, jer je u Bibliji korišćena za opisivanje Boga. U filmu, lik koji se suočava sa dubokom moralnom dilemom je Nur Doka, koji se iznenada nađe pred pitanjem: Da li treba da preda dijete njegovim progoniteljima, ubicama ili da rizikuje sigurnost svoje porodice spašavajući nepoznato dijete druge vjere i rase?

Scenaristi Ana Vujadinović, Milena Pota i saradnik na scenariju Nikola Vukević – uspješno su održali napetost i neizvjesnost tokom cijele radnje filma, uprkos tome što nije bilo većeg oružanog sukoba, osim krvavog fašističkog napada. Slikovite scene, koje uvode u film, potvrđuju da pred junacima dolazi težak put. Da spasi svoju porodicu (prim. porodici Doka) od sukoba u kojima nisu imali nikakvu ulogu, sve do oca koji ga je odgajao u vrijednostima hrabrosti, muškosti i principa, koje okolnosti ipak utiču na njegove odluke.

Kakav je uticaj rata na ljudske vrijednosti? Kako velike krize mogu oblikovati živote ljudi? Ovo su egzistencijalna filozofska pitanja koja postavlja istorijska drama ,,Obraz” (ili ,,Kula snage” – eng. The Tower of Strength), režisera Nikole Vukovića. Bez pretjerivanja, film prikazuje uspon Balkana, prelijepu prirodu i okrutne naciste, protivnike na uzbudljivom putu heroja. Film prikazuje očajničke pokušaje junaka da dobije odobrenje od svojih bivših komandanta da zaštiti hrišćanskog dječaka. Montaža filma uspješno održava stanje napetosti, posebno tokom paralelnih sekvenci koje prate putovanje glavnog lika. Film kombinuje istinu i fikciju, jer se njegovi događaji temelje na intenzivnoj priči koja traje 36 sati u jednom malom mjestu tokom Drugog svjetskog rata, u periodu kada su etnički i vjerski sukobi karakterisali ovaj region.

Događaji počinju fašističkim napadom na selo, koji dovodi do ubistva cijele hrišćanske porodice, osim dječaka koji bježi od napadača. On pronalazi utočište u kući Nura Doke, legendarnog heroja. On je etnički i vjerski albanski musliman. Tokom Drugog svjetskog rata, Jugoslavija je bila poprište nasilnih sukoba između različitih nacija. Otac i kuća Doke nalaze se pod opsadom fašista, koji su spremni da izvrše napad. Nikola Vukević uspijeva da održi tempo filma, uz mogućnost da istraži sva egzistencijalna i filozofska pitanja koja ostavlja otvorena.

Film je iskustvo koje pokazuje da čovječanstvo, kao simbol pobjede nad nasiljem i uništenjem, postaje važnije nego ikada, posebno kada se suočavamo sa sudbinom rata.

Bez sumnje, film prikazuje dva različita svijeta – svijet časti i morala i svijet rata. Ove strane se razlikuju u lokacijama, opravdanjima i emocionalnim, moralnim izborima likova, dok fašisti, koji opsjedaju kuću glavnog junaka, žele da on radi za njihovu stvar, kojoj ne iskazuje naklonost.

Sam naziv filma sugeriše na ,,Kulu moći” kao simbol, koji se obično odnosi na izvor snage i podrške, na nekoga na koga se može osloniti u najtežim vremenima.