SLAJDER ZDRAVLJE
DR BILJANA RAIČEVIĆ-FUŠTAR: U Crnoj Gori se može očekivati obolijevanje od velikog kašlja, vakcina najbolja prevencija
Foto: Shutterstock
U državama regiona povećan je broj djece s velikim kašljem pa se i u Crnoj Gori može očekivati pojava obolijevanja, kazala je za MNE magazin načelnica Organizacione cjeline izabrani doktor za djecu u Domu zdravlja u Podgorici, dr Biljana Raičević-Fuštar.
Pertusis ili veliki kašalj je akutno zarazno oboljenje koje zahvata disajne puteve, a uzrokuje ga bakterija Bordetella pertussis. Najčešće obolijevaju odojčad koja nisu uopšte vakcinisana ili nisu primila sve neophodne doze vakcine, kao i djeca do pete godine života koja nisu kompletno vakcinisana. Obolijevaju takođe i tinejdžeri i odrasle osobe kod kojih je oslabio imunitet prethodno stečen vakcinacijom.
– Prenosi se kapljičnim putem sa oboljele osobe. Inkubacija traje od 7-21 dan. Bolest tipično prolazi kroz tri stadijuma. Prvi kataralni stadijum podsjeća na prehladu ili grip, karakteriše se curenjem nosa, kašljem i može biti povišena temperatura. Traje oko 1-2 nedelje. Drugi stadijum je stadijum zacjenjivanja, kada se javljaju tipični napadi suvog neproduktivnog kašlja, praćeni zacjenjivanjem, češće noću. Kašalj podsjeća na kukurikanje ili njakanje, zbog čega je veliki kašalj poznat u narodu kao “magareći” kašalj. Napade kašlja mogu isprovocirati hranjenje, izlaganje hladnom vazduhu, pa i slabiji fizički napor. Tokom napada dijete ima otvorena usta, jezik je isplažen, oči suzne, zakrvavljene, lice je podbulo, oznojeno, dijete postaje blijedo, na kraju nekad i cijanotično. Na kraju napada kašlja obično iskašlje manju količinu ljepljive sluzi, a često se javlja i povraćanje. Težak pertusis mogu pratiti apneje (prekidi disanja), gubitak svijesti i konvulzije. Van napada dijete je iscrpljeno, odbija obroke. Ovaj stadijum traje 3-6 nedelja, a nekad i duže. Treći stadijum je stadijum rekonvalescencije ili oporavka. Napadi postaju rjeđi, a kašalj sve slabiji. Sekundarne komplikacije su upale ušiju, upale pluća, emfizem, encefalopatije – objašnjava Raičević-Fuštar.
Dr Raičević-Fuštar (Foto: Vedran Ilić)
Najteže forme bolesti s mogućim smrtnim ishodom se javljaju kod novorođenčadi i odojčadi koja nisu vakcinisana, odnosno koja nisu još stigla da prime sve tri doze vakcine iz primarne serije.
– U Crnoj Gori se u periodu od 1991- 2022. godine pertusis prati i prijavljuje u sklopu nadzora nad tzv. pertusiformnim sindromom i to iz razloga zahtjevne laboratorijske potvrde obolijevanja i činjenice da značajan broj drugih respiratornih patogena (prije svega Bordatella parapetusis) može imati kliničku sliku velikog kašlja.Tokom 2022. godine u Crnoj Gori nije registrovan i laboratorijski potvrđen nijedan slučaj obolijevanja od pertusisa, a tokom 2023. je registrovan jedan slučaj. Epidemiološki su posebno bitni propušteni blagi slučajevi velikog kašlja među starijim adolescentima i odrasloj populaciji, zbog mogućnosti prenosa infekcije na malu djecu – kazala je.
Ključna mjera za prevenciju velikog kašlja je kompletna i pravovremena vakcinacija protiv pertusisa, a koja je dio nacionalnog programa obavezne vakcinacije.
– Vakcinacija se sprovodi kao dio kombinovane vakcine u seriji od tri doze, počevši od navršenog drugog mjeseca života. Revakcina se daje u drugoj godini života i pred polazak u prvi razred. Obuhvat kombinovanom vakcinom koja sadrži komponentu protiv velikog kašlja u uzrastu do jedne godine u Podgorici je 75,65% I dozom, 50,46% II dozom i 27,53% sa sve tri doze. U uzrastu od 1-5 godine kompletno primovakcinisano (sve tri doze) je primilo 85,54% djece. To nije optimalan broj vakcinisanih koji treba da bude iznad 95% – istakla je.
Doktorka ukazuje na to da roditelji često nisu svjesni ozbiljnosti obolijevanja od ove bolesti i rizika koje oboljenje nosi u najranijem uzrastu.
– I ovom prilikom apelujemo na roditelje da redovno i što je bitno, pravovremeno vakcinišu svoju djecu sa svim vakcinama koje su uvrštene u kalendar obavezne imunizacije. To je najučinkovitija mjera za sprečavanje obolijevanja od onih bolesti koje se na ovaj način mogu spriječiti i koje su trebale biti stvar prošlosti da je obuhvat vakcinisane djece na potrebnom nivou – zaključila je.
N.Petrović
