– Kvalitet vazduha koji u značajnoj mjeri zavisi od meteoroloških parametara, sezone grijanja, saobraćaja, požara, potrebno je poboljšati u centralnoj i sjevernoj regiji naše zemlje – kazao je za MNE magazin mr Bojan Bašanović, samostalni savjetnik za komunikaciju u Agenciji za zaštitu životne sredine.
Da li će se zagađenje vazduha povećavati ili smanjivati, najviše zavisi od intenziteta, pravca i smjera vjetra, prisustva padavina, atmosferskog pritiska. Dominantno tokom zimskih mjeseci, evidentiraju se epizode visokog zagađenja vazduha, u prvom redu suspendovanim česticama (PM10 i PM2,5).
– Česta pojava temperaturnih inverzija, posebno na prostoru pljevaljske kotline, sprečava disperziju emisija i prouzrokuje zadržavanje polutanata koji su proizvod sagorijevanja fosilnih goriva, emisija iz saobraćaja i sličnih izvora, neposredno iznad tla, što dovodi do pojave visokih koncentracija zagađujućih materija u prizemnom sloju atmosfere. Na kvalitet vazduha najviše utiču emisije koje su rezultat sagorijevanja goriva u velikim i malim ložištima i u motorima sa unutrašnjim sagorijevanjem, emisije iz industrije, kao i nepovoljni meteorološki uslovi. Meteorološki uslovi u velikoj mjeri utiču na kvalitet vazduha i koncentracije zagađujućih materija u prizemnom sloju atmosfere. Posebno su značajne meteorološke situacije sa visokim vazdušnim pritiskom u hladnijem dijelu godine kada dolazi do formiranja “jezera hladnog vazduha” ispunjenog gustom maglom i sa jakom temperaturnom inverzijom, gdje se magla može zadržati i po nekoliko dana sa 24h trajanjem – objasnio je Bašanović.
Tokom septembra kvalitet vazduha je na svim mjernim mjestima za sve parametre bio u okviru propisanih graničnih vrijednosti.
– Kada je u pitanju kvalitet vazduha, Crna Gora je podijeljena u tri zone. Prekoračenja koncentracije PM čestica, u odnosu na propisane vrijednosti, dominantno utiču na lošiji kvalitet vazduha. Prisustvo ovih čestica, u koncentracijama iznad propisanih, sa aspekta zaštite zdravlja, najveće je u Pljevljima i Bijelom Polju, ali su značajna i u Podgorici i Nikšiću. Prekoračenja se najčešće dešavaju tokom sezone grijanja – kazao je.
Kako je kazao, prekoračenje dozvoljenih granica imisija zagađujućih materija nije nažalost novina, ni u Crnoj Gori ni u regionu i Evropi.
– Prekoračenja se u Crnoj Gori dešavaju uglavnom tokom sezone grijanja i ona su posebno izražena u onim regionima koji su pod uticajem značajnih meteoroloških situacija koje u pojedinim danima imaju ekstremne osobine. Smanjenje zagađenja vazduha je dugoročan proces o čemu svjedoči i činjenica da se 17 od 28 država članica EU i nakon dugogodišnjeg članstva susrijeće sa ovim problemom – dodao je.
Agencija za zaštitu životne sredine je zadužena da realizuje monitoring kvaliteta vazduha koji obuhvata mjerenje koncentracije polutanata u vazduhu na automatskim stacionarnim stanicama u okviru Državne mreže za praćenje kvaliteta vazduha.
– Na sajtu Agencije građani mogu pratiti kvalitet vazduha u realnom vremenu. Napominjemo da su ti podaci nevalidirani, a validirane podatke objavljujemo u okviru mjesečnih izvještaja, takođe na sajtu Agencije. Shodno prikupljenim podacima Agencija priprema godišnju Informaciju u okviru koje se i priprema prijedlog mjera za poboljšanje kao i nadležne institucije sistema koje su zadužene za sprovodjenje. Kako je kao najveći problem kada je kvalitet vazduha u pitanju identifikovana upotreba čvrstih goriva za grijanje, što kumulativno uz emisije iz industrije i saobraćaja u kombinaciji sa nepovoljnim meteorološkim faktorima usložnjava situaciju, potrebno je sprovesti aktivnosti za smanjenje ovih uticaja. U prvom redu toplifikacija, izgradnja i rekonstrukcija objekata u skladu sa principima energetske efikasnosti, poštovanje ekoloških principa u svim privrednim aktivnostima, modernizacija saobraćajnica, i ne manje važno, jačanje svijesti građana i građanske odgovornosti – zaključio je Bašanović.
N.P.