ART PREPORUKA
ART: Preminuo japanski nobelovac, književnik Kenzaburo Oe
Foto: Guliver
Japanski pisac Kenzaburo Oe, dobitnik Nobelove nagrade, vodeći liberalni glas koji je branio obespravljene i suprotstavljao se komformizmu modernog društva, preminuo je u 89. godini.
– Umro je od starosti u ranim satima 3. marta – naveo je izdavač Kodanša u saopštenju objavljenom danas, dodajući da je sahrana u krugu porodice već obavljena, prenosi Japan Times.
Poznat po pacifističkim i antinuklearnim stavovima, Oe je sebe vidio kao dio generacije pisaca „duboko ranjenih“ u Drugom svjetskom ratu, „a ipak punih nade za ponovno rođenje“.
Njegove ezoterične priče, pod uticajem francuske i američke književnosti, suočile su se sa mnogim problemima od odnosa prema invaliditetu do nepovezanosti između seoskih tradicija i života u velikom gradu.
– Poetskom snagom Oe stvara zamišljeni svijet, gdje se život i mit kondenzuju da bi formirali zabrinjavajuću sliku današnjih ljudskih nedaća – navodi u obrazloženju Nobelovog komiteta kada mu je 1994. godine dodijeljena nagrada za književnost.
Rođen 1935. godine, Oe je odrastao u šumovitoj dolini na ostrvu Šikoku, udaljenom okruženju koje je često prizivao u svojim djelima kao mikrokosmos čovječanstva.
Dok je odrastao, majka i baba su prepričavale legende koje su se prenosile kroz generacije o prkosnim lokalnim ustancima.
Ali i njegovo djetinjstvo je obilježio rat, dok je u njegovim školskim danima dominirala militaristička propaganda.
Sve se to promijenilo nakon predaje Japana 1945. i Oe je ubrzo postao fasciniran demokratskim principima koje su zastupale okupacione američke snage.
Oe je napustio svoje selo da bi studirao francusku književnost na Univerzitetu u Tokiju, zaronivši se u egzistencijalističku filozofiju i renesansni humanizam.
Počeo je da piše beletristiku još kao student, a 1958. osvojio je prestižnu japansku nagradu Akutagava za mlade autore sa „Ulovom“ — o crnom američkom pilotu koji su zarobili japanski seljani tokom Drugog svjetskog rata.
Iste godine, Oe je objavio svoj prvi roman pune dužine „Očupajte pupoljak i uništite potomstvo“, bajku o dječacima tinejdžerima koji su prepušteni sami sebi pošto su evakuisani tokom rata.
Od samog početka, obećao je da će se njegov rad fokusirati na „periferije“ društva i obećao da nikada neće sarađivati „sa onima u centru stvari, koji imaju moć“, rekao je u intervjuu sredinom dvijehiljaditih.
Godine 1963, Oeov lični život se promijenio iz korijena rođenjem njegovog sina Hikarija, koji ima razvojne teškoće.
– Pisanje i život sa Hikarijem su aktivnosti koje se preklapaju i obogaćuju. To je nešto što oblikuje moju maštu – rekao je Oe.
Oe je objavio seriju romana koji su se oslanjali na njegovu porodičnu situaciju, uključujući „Lična stvar“ iz 1964. godine, u kojoj se mladi otac koji je u nevolji bori da se pomiri sa činjenicom da ima sina sa invaliditetom.
Nakon što je Hikari rođen, Oe je prisustvovao antinuklearnoj konferenciji u Hirošimi, gdje je sreo preživjele iz 1945. koji se, prema njegovim rečima, „nikada nisu predali “.
To je ojačalo autorovu odlučnost da prihvati sopstvene porodične okolnosti, a on je dokumentovao izvještaje preživjelih u eseju „Bilješke o Hirošimi“ iz 1965.
Oeov antikonformistički stav je povremeno umio da razbijesni japanske nacionaliste, koji su mu šezdesetih prijetili zbog romana o ekstremno desničarskom tinejdžeru teroristu.
Pisac je takođe tužen za klevetu zbog odlomka u njegovim „Bilješkama na Okinavi“ koji govori o prisilnom masovnom samoubistvu civila od strane japanske vojske. Dugo suđenje završeno je u njegovu korist 2011. godine.
U svojim kasnijim godinama, Oe je vatreno vodio kampanju protiv nuklearne energije, za prava osoba sa invaliditetom i protiv revizije japanskog pacifističkog ustava.
Njegovi uporni ideali su ga takođe naveli da odbije Japanski orden kulture 1994. godine, nagradu koju je svečano uručuje car.
– Ne bih priznao nikakav autoritet, nijednu vrijednost, višu od demokratije – objasnio je za New York Times.
Iza Oea je ostalo troje djece, uključujući Hikarija, koji je uspješan kompozitor.
Izvor: rts.rs
