U posljednje vrijeme kako raste broj porođaja operativnim putem otvara se polemika da li postoji mogućnost da se carski rez zloupotrebljava. U razvijenim zemljama se kao predmet diskusije i kritike postavlja pitanje da li se sigurnost koju pruža carski rez stavlja ispred stvarne indikacije, rekao je u razgovoru za MNE magazin direktor Klinike za ginekologiju i akušerstvo KCCG dr Ivan Đukić.
Statistika koju nam je predočio Đukić pokazuje da carski rez, kao način završavanja porođaja, u Crnoj Gori, kao i u svijetu, bilježi u posljednjih deset godina blagi porast – za nekih dva do pet odsto. On kaže da po preporukama Svjetske zdravstvene organizacije procenat carskog reza ne bi trebalo da prelazi 15 odsto, jer veći procenat od toga ne doprinosi poboljšanju perinatalnog morbiditeta i mortaliteta.
Brojke
-Na nivou GAK-a KCCG procenat carskih rezova iznosi oko 23 odsto, što je po saznanjima najniža stopa kada su u pitanju porodilišta u Crnoj Gori. Incidenca na nivou Cijele Crne Gore je nekih 35 do 40 odsto. U regionu je taj procenat sveukupno oko 35 procenata – kaže Đukić.
U evaluaciji svjetskog procenta, pojašnjava on, uočene su velike razlike.
-Upravo je u razvijenim zemljama taj procenat veći- u Sjevernoj i Centralnoj Americi više od 30 odsto, dok je najniži procenat zabilježen na sjevernoj priobalnoj regiji Afričkog kontinenta od pet odsto. Najveća stopa carskih rezova se bilježi u centralnoj i južnoj Africi, čak nevjerovatnih 70 odsto – rekao je on.
U Evropi je, dodaje Đukić, taj procenat oko 19 odsto – najveći je u Italiji i Portugaliji – više od 30%, dok je u Holandiji oko 15%.
-Organizacije su pokazale da povećanje broja carskih rezova nije doprinijelo smanjenju perinatalnog morbiditeta i mortaliteta, kao i da ovo povećanje broja carskih rezova nema realnog opravdanja – upozorio je on.
Opravdanje
Završetak porođaja operativnim putem zasigurno je, kako kaže, spasilo mnoge živote u sličajevima kada je utvrđena opstrukcija u porođaju vaginalnim putem, te ima sasvim opravdan naziv sigurnijeg porođaja. Odgovarajući na pitanje na koji način se zloupotrebljava metoda carskog reza, Đukić kaže da bi se mogla definisati kao operacija bez opravdanih indikacija.
– Dakle, ukoliko se akušer vodi željom pacijentkinje za operativnim završavanjem trudnoće, bez akušerskih i perinatoloških indikacija, možemo govoriti o zloupotrebi – kaže on.
Adekvatnom organizacijom službe, poštovanjem protokola, internom kontrolom i primjenom medicinske etike u punom značenju te riječi, kako svakog člana kolektiva pojedinačno, tako i službe uopšte zloupotrebe neće biti.
-Ginekološko akušerska klinika KCCG je ozbiljna Klinika koja poštuje sve principe medicinske struke. Stoga, carski rez, kao i svaka operacija će se izvesti ukoliko to nalažu indikacije-apsolutne ili relativne. Pacijenktinja može da izrazi želju za završavanje trudnoće carskim rezom, to nije sporno, a akušer je taj koji će takav porođaj sprovesti isključivo ukoliko su ispunjeni uslovi za to, odnosno ukoliko je takav porođaj indikovan medicinski i od vitalnog interesa majke ili ploda, ili oboje – kategoričan je Đukić.
Nephodnost operativnog porođaja je uslovljen apsolutnim indikacijama za carski rez.
-Abrupcija placente, placenta previa, tumor previa, prolapse pupčanika, zastoj porođaja, teška preeklampsija, intrapartalna asfiksija ploda, karlična prezentacija prvog blizanca… – pojašnjava on.
Komentarišući zašto je carski rez metoda kojoj treba da se pribjegava samo kad se mora, Đukić kaže da je riječ o operaciji koja kao i svaka druga nosi sa sobom niz mogućih komplikacija i rizika, sa kojima svakako trudnica mora biti upoznata.
-To su ne samo hirurški, već i akušerski rizici. Carski rez se ne preporučuje kod žena koje žele više djece zbog rizika koji poslije porođaja carskim rezom trudnoća sa sobom nosi: urasla posteljica, prednjačeća posteljica, postpartalna histerektomija…Carski rez povećava maternalnu smrtnost 2-4 puta u odnosu na vaginalni porođaj – istakao je Đukić.
Vaginalni porođaj je, s druge strane, prema njegovim riječima, uvijek preporučeni način završetka porođaja.
– Zbog bržeg oporavka i niza drugih prednosti-manji je broj postpartalnih komplikacija, značajno manje krvarenje pacijenktinje, izbjegavanje operativnog zahvata uopšte, adaptacija ploda na postnatalni život, kod urednih porođaja pozitivan uticaj porođajnog stresa na dijete, kolonizacija urednom florom djeteta, brza i lakša uspostava laktacije kod majke…- naveo je on.
Oporavak majke
Oporavak nakon carskog reza u akutnoj fazi je, istakao je naš sagovornik, neugodniji i teži nego li oporavak nakon prirodnog porođaja. Ukoliko je, pojašnjava Đukić, operacija sprovedena u opštoj anesteziji često se javlja mučnina, nagon na povraćanje, malaksalost.
– Ovo se izbjegava primjenom regionalne, spinalne anestezije. Porodilja svakako kasnije ustaje, prvi obrok se odloži za dan do dva, bol u rani je značajniji, laktacija se kasnije uspostavlja. Komplikacije kao što su akutna anemija su češće i utiču na sveukupnu dužinu oporavka pacijentkinje. Akutni oporavak je i do 14 dana – naveo je on.
Oporavak od vaginalnog porođaja je kratkotrajniji u odnosu na carski rez. Kaže da žena ustane odmah poslije dva do tri sata.
– Rana je, ukoliko i postoji, značajnije manje bolna i lakše se analgezira i lakše održava. Dojenje se ranije uspostavlja. Majka sa djetetom ranije napušta bolnicu – rekao je on.
Priprema u porodilištima za prirodni porođaj podrazumjeva uzimanje svih potrebnih ličnih podataka od trudnice, analizu pretporođajne krvne slike, krvnog pritiska, težine trudnice, uzimanje karličnih mjera trudnici, CTG zapis. Priprema za carski rez, pored navedenog, zahtjeva i pripremu operativnog polja, kao i obezbjeđivanje krvi odgovarajuće krvne grupe u sličaju potrebe u toku ili neposredno nakon operacije.
Dokumenta koja su neophodna da trudnica donese u porodilište su lična karta, zdravstvena knjižica, nalaz krvne slike, ne stariji od mjesec, uput za bolničko liječenje i nalaz krvne grupe.
N.Đ.