SLAJDER ZDRAVLJE
NAJČITANIJE U 2016: Dr Mihailo Vukmirović o naprasnoj srčanoj smrti
Dr Mihailo Vukmirović
Uvaženi čitaoci, podsjetićemo vas na neke od tekstova koji su bili najčitaniji tokom protekle godine. Izbor za danas je razgovor sa dr Mihailom Vukmirovićem, načelnikom Odjeljenja za pejsmejkere i elektrofiziologiju srca u KCCG.
Iznenadna srčana smrt je veliki problem u savremenom društvu koji je sve više prisutan i kod nas. U riziku su svi koji imaju određeno srčano oboljenje, genetsku predispoziciju, urođenu srčanu manu, ali i sportisti i rekreativci koji prekomjerno treniraju. Najviše stradaju radno aktivni ljudi, srednjih godina i češće muškarci nego žene. Ovaj problem, prema riječima dr Mihaila Vukmirovića, kardiologa-interniste i načelnika Odjeljenja za pejsmejkere i elektrofiziologiju srca KCCG koji je na Klinici IKEM u Pragu završio usavršavanje dijagnostike i liječenja kompleksnih poremećaja srčanog ritma, nije lako prevenirati i riješiti. Doktor probleme koji mogu dovesti do naprasne smrti dijeli u dva dijela.
-Prvi su strukturni problem na srcu, odnosno kardiomiopatije koje mogu biti u vidu zadebljanja srčanog zida ili kao promjene samog kvaliteta zida srca kada dođe do zamjene srčanog mišića masnim ili fibroznim tkivom. Upravo ta zamjena je podloga za potencijalni razvoj ventrikularnih poremećaja srčanog ritma koji nekada mogu biti i fatalni. Druga grupa su tzv. kanalopatije, odnosno poremećaj funkcije jonskih kanala koji definišu srčani ciklus. To dovodi do izmjena u srčanom ciklusu koje mogu u određenim momentima izazvati opasne srčane poremećaje ritma i naprasnu smrt. Obje grupe oboljenja mogu imati određenu gensku predispoziciju, ali prevencija ovih bolesti ne može da se zasniva na genetici-kaže dr Vukmirović za MNE magazin.
I neke druge dijagnostikovane srčane bolesti mogu dovesti do naprasne smrti, prije svega koronarna bolest. I osobe s urođenim srčanim manama nose veći rizik od naprasne smrti, s tim što se neke od tih mana mogu hirurškim i nehirurškim metodama riješiti. Stanje nakon bilo kakve intervencije na srcu je takođe rizik za naprasni događaj.
-Najčešći razlog naprasne smrti kod mladih koji nemaju ishemijsku bolest srca, odnosno nemaju preležan infarkt miokarda sa značajno redukovanom sistolnom funkcijom lijeve komore, su kardiomiopatije. Treba istaći hipertrofičnu kardiomiopatiju –oboljenje kada iz nekog nepoznatog razloga sa mogućim genetskim udjelom dolazi do zadebljanja srčanog zida. Druga skupina su dilatativne kardiomiopatije kad bez nekog očiglednog razloga (mi uključujemo mogućnost genetske predispozicije), nakon miokardititisa, odnosno upale srčanog mišića dolazi do proširenja srčanih šupljina, slabljenja srčane snage i sklonosti ka naprasnom događaju. Upravo mladi, sportisti, osobe koje se izlažu pretjeranom fizičkom naporu, naročito nakon kraćeg ili dužeg vremena izbjegavanja fizičkih aktivnosti, su u riziku od naprasne smrti. Kod njih se naprasna smrt dešava u naporu, odnosno u toku aktivnosti, bez najave i to je problem -priča dr Vukmirović.
Doktor kaže da ,,ne znamo statističke podatke o tome koliko ljudi umre naprasno, ali se smatra da u SAD godišnje umre između 200.000 do 400.000 osoba od iznenadne srčane smrti”. Te brojke, po njegovim riječima, nisu definitivne, već se uzimaju okvirno. Doktor napominje da je naprasna srčana smrt učestalija kod muškaraca, nego kod žena i da je izraženija kod osoba koje su radno aktivne. On ukazuje i na potrebu redovnih pregleda svih iz pomenutih rizičnih grupa i sportista koji su svakodnevno izloženi velikom fizičkom naporu.
-Dostignuća u savremenom sportu su mnoga bolja nego ranije, ali put do tih boljih rezultata je dosta često ,,sumnjiv”.Sportisti su savremeni gladijatori. Osim intenziviranja treninga i povećanja učestalosti treninga, koriste se i hemijske supstance, odnosno suplementi, a često i doping sredstva. Sve to može da potencira opasne ventrikularne promjene srčanog ritma koje kod predinsponiranih osoba mogu imati fatalan ishod. Sami preventivni pregledi sportista zbog njihove brojnosti nisu normirani u tom smislu da im treba raditi kompletne preglede. Čak i u Americi kod većine sportista se samo radi EKG. Mi se trudimo da na takvim pregledima uradimo i ultrazvuk srca koji bi otkrio neke početne strukturne promjene na srcu i ergospirometriju kojom se testira srčani rad i utrošak potrošnje kiseonika.Na taj način se može vidjeti da li postoji mogućnost da se kompromituje rad srca tokom napora i na vrijeme reaguje. Apelujem na sportiste i rekreativce da budu oprezni sa savremenim hemijskim dostupnim sredstvima i vode računa o načinu treninga. Nije intenzivniji trening i bolji trening. Ako je trening većeg inteniziteta nego što to organizam može da podnese onda je veći rizik prvenstveno od povreda i poremećaja normalnog srčanog rada, a nekada i od naprasne smrti -kaže naš sagovornik.
Doktor naglašava da ne postoji lijek koji može neku osobu da zaštiti od naprasne smrti.
– Postoje lijekovi koji mogu da smanje rizik od aritmija kod pacijenata s hipertrofičnom i drugim tipovima kardiomiopatija koji sprečavaju odnosno usporavaju dalje slabljenje srčane snage. Ipak, uspjeh tih medikamentoznih sredstava je ograničen. Ono što je najbolji način prevencije naprasne smrti kod visokorizičnih grupa su ugradnje kardioverter defibrilatora, posebnih tipova pejsmejkera koji se u Crnoj Gori rutinski ugrađuju i mi smo po glavi stanovnika u prednosti u odnosu na okruženje.Trudimo se da nam neke srednjoevropske zemlje budu reper kolika treba da bude ta preventivna ugradnja. Pored kardioverter defibrilatora neke druge dijagnostičke metode kao što je invazivno elektrofiziološko ispitivanje mogu da budu od pomoći, a nekada i magnet srca. To je ispitivanje kojim mi putem određenih protokola provociramo vertikularne poremećaje ritma i na taj način možemo da dobijemo neke dodatne informacije o riziku ugroženosti određenih grupa pacijenata za naprasnu smrt. Ono što je problem je specifičnost ovog elektrofiziološkog ispitivanja, odnosno da dobar nalaz ne isključuje mogućnost javljanja problema-navodi dr Vukmirović.
On kaže da je bitno da se pacijenti koji imaju gubitak svijesti- sinkopu i/ili bol u grudima, naročito pri naporu, treba da se jave ljekaru.
-Važno je razlikovati sinkopu od kolapsa. Skoro svakodnevno imamo u ambulantama čak i srednjoškolce i adultnu populaciju koja ima neki vid kolapsa. Kolaps se razlikuje od sinkope što se prije gubitka svijesti dešavaju neki simptomi u vidu mučnine, nagle malaksalosti, zujanje u ušima i pacijent pomisli da će da izgubi svijest. To obično nije opasno stanje. Sinkopa se dešava bez najave i to je alarm da se urade pretrage uključujući i magnet srca-kaže doktor.
On naglašava da je nemoguće napraviti jedan ozbiljan kardiološki pregled kod opšte populacije, ali je skrining program, pogotovo kod pacijenata koji su imali sinkopu i koji imaju pozitivnu porodičnu anamnezu, potreban. Prema njegovim riječima, u namjeri da se u što većoj mjeri preduprijedi naprasna srčana smrt, u KCCG pokrenuta je inicijativa za realizaciju dva projekta.
-Prof. dr Vesna Miranović iz Instituta za bolesti djece KCCG i ja smo u finalnoj fazi inicijativa za dva projekta: prvi je da zajednički sa glavnim gradom ili drugim subjektima pokušamo da realizujemo postavljanje automatskog eksternog defibrilatora na javnim mjestima gdje je frekvencija prolaznika najveća, na autobuskim stanicama, trgovima, šoping molovima, isl. Smatra se da je na ovakvim mjestima velika mogućnost da dođe do naprasne smrti nekog od slučajnih prolaznika. Neke slične procedure su zaživjele u većini evropskih metropola. Ovaj projekat je jako važan i realizovao bi se u dvije faze: edukacija određenih grupa stanovništva o tome kako da prepoznaju srčani zastoj, kako da se aktivira automatski eksterni defibrilator i informiše hitnu pomoć i, kao druga faza, dogovor sa nadležnima da se na nekoliko lokacija instalira nekoliko ovih aparata. U planu je prvo Podgorica, a onda i ostali gradovi-kaže doktor.
Drugi projekat se odnosi na inicijativu za formiranje udruženja sportskih kardiologa.
– Prepoznali smo sportiste kao jednu od najugroženijih grupa za iznenadnu srčanu smrt. Liječio sam dvojicu aktivnih sportista od kojih je jedan bio reprezentativac i imali su hipertrofičnu kardiomiopatiju. Radili smo dodatne analize, obojici je ugrađen kardiodefibrilator i zabranjeno im je bavljenje sportom upravo zbog prevencije ovih nemilih događaja. Planiramo da se u realizaciju oviog projekta uključe naše kolege, svi sportski radnici, Direkcija za sport, COK, kako bismo standardizovali protokole za sportiste, prvenstveno prvotimce i reprezentativce, odnosno za reprezentativni i olimpijski sport-objašnjava dr Vukmirović.
Doktor apeluje da se vodi briga o zdravlju, da se redovno obavljaju sistematski pregledi, ako se desi da neko ima krizu svijesti, pogotovo ako je još neko u porodici imao naprasnu smrt prije 50 godine, treba da kontaktira Centar za kardiologiju i Centar za pejsmejkere i elektrofiziologiju srca da se urade potrebne pretrage.
V.T.
Foto. B. Šekularac
