KULTURA SLAJDER

KULTURNA BAŠTINA – RIZNICA GRADOVA: U Tivtu ove godine sanacija više kulturnih dobara

29.11.2016. u 12:41

Tokom ove godine, uz podršku Ministarstva kulture, sprovedeno je ili je u toku više konzervatorskih projekata u Tivtu. Izdvojeno je oko 5.000 eura kako bi se sanirao Ljetnjikovac – kamena kula Buća, koji je dio stambenog kompleksa iz 1548. godine.

Spomenik sa bistama, posvećen poručnicima vojnog broda, Milanu Spasiću i Sergeju Mašeri, podignut 1952. godine, takođe će biti predmet konzervatorskog tretmana. Stanje spomenika je loše, ali se očekuje da će nakon istraživačkih radova i već urađenog konzervatorskog projekta uskoro biti sprovedene mjere za njegu konzervaciju.

Nakon procjene da je kapela Sv. Mihovila ugrožena, pod dejstvom vlage i drugih spoljnih uticaja, Ministarstvo kulture je obezbijedilo 5.000 eura kako bi se i za ovo kulturno dobro uradio konzervatorski projekat, a uskoro i realizovao.

Spomenik u Pržnu posvećen rodoljubima iz Grblja, koji su strijeljani u novembru 1943. godine od strane okupatora istorijskog i memorijalnog značaja ima status kulturno dobro, a u potpunosti je saniran ove godine. Prostor oko ovog kulturnog dobra bio je zapušten, a spomenik se nalazio u veoma lošem stanju, sa izraženim oštećenjima u vidu pukotina i sloja patine. Uloženo je oko 6.000 eura da bi se postojeća oštećenja sanirala, a spomenik zaštitio od daljeg propadanja.

This slideshow requires JavaScript.

Muzejska zbirka „Industrijsko nasljeđe Arsenala“

U minulim godinama jedan od najvažnijih projekata bio je svakako otvaranje muzeja ,,Industrijsko nasljeđe Arsenala“.

Arsenal u Tivtu je 1889. godine, izgradila austrougarska mornarica i predstavlja početak industrijalizacije na području Boke Kotorske Istovremeno predstavlja i značajan dio industrijsko-pomorske, odnosno vojno-pomorske baštine Jadrana. Od 1953. godine Arsenal nosi ime Mornaričko-tehnički remontni zavod ,,Sava Kovačević“, sve do 2006. godine kada cijeli kompleks preuzima kompanija Adriatic Marinas d.o.o. U okviru projekta Porto Montenegro, otvaranjem muzejske zbirke „Pomorsko naslijeđe Arsenala“, realizuju se i poslovi iz oblasti kulturne baštine, sa ciljem da ova zbirka uskoro dobije dimenziju muzeja industrijskog naslijeđa. Stručnu obradu i konzervaciju predmeta, uradio je Pomorski muzej Crne Gore i učestvovao u poslovima na prezentaciji zbirke, koja je izložena u rekonstruisanom objektu Pilane, a koji datira s početka prošlog vijeka. Zbirka sadrži oko 800 predmeta, određen broj bibliotečke i arhivske građe. Prezentovani materijal je atraktivan, a naročito sa aspekta vojno-tehničke industrije i zanata.

Osim izloženih predmeta i arhivske građe u objektu bivše Pilane, na otvorenom prostoru su izložene dvije podmornice, P-811 (Neretva) i podmornica 821 „Heroj“, proizvedene u bivšoj SFRJ. Ministarstvo kulture je, na zahtjev Adriatic Marinas Services-a u julu 2011. godine, izvršilo utvrđivanje uslova za obavljanje muzejske djelatnosti  u odnosu na propisane uslove u pogledu: muzejskog materijala, prostora i opreme za smještaj, čuvanje, korišćenje i prezentaciju muzejskog materijala, sredstava za kontinuirano obavljanje djelatnosti i stručnog osoblja.

Tom prilikom je utvrđeno da ova radna jedinica nije registrovana, i da se aktivnosti na osnivanju muzejske jedinice nastave nakon njenog pravnog definisanja. Organizacija je posebno značajna sa aspekta zaštite vojno-pomorske zaostavštine bivšeg MTRZ „Sava Kovačević“ za koju je, još 2011. godine, Upravi za zaštitu kulturnih dobara podnijeta inicijativa za utvrđivanje kulturne vrijednosti. Ova zaostavština je vlasništvo Mornarice Vojske Crne Gore, a ustupljena na korišćenje Adriatic Marinas Services-u radi otvaranja muzeja.

Ustanove kulture

Donošenjem Zakona o kulturi (2008. godine), Ministarstvo kulture je sprovelo  sveobuhvatnu reformu zakonske regulative koja se, u prvom redu, odnosila na donošenje propisa iz oblasti kulturne baštine, i to na zakone o zaštiti kulturnih dobara, o muzejskoj djelatnosti, o arhivskoj djelatnosti i o bibliotečkoj djelatnosti, kao i na donošenje brojnih podzakonskih akata. Nacionalnim programom razvoja kulture (2011 – 2015.) takođe je predviđena reforma ustanova na nacionalnom i opštinskom nivou, što je podrazumijevalo nove institucionalne oblike obavljanja konzervatorske, muzejske i bibiliotečke djelatnosti, uz zakonsku obavezu opština u Crnoj Gori da osnuju muzeje i narodne biblioteke, kao samostalne javne ustanove.

Osnivanje muzeja i biblioteka kao samostalnih javnih ustanova podrazumijeva i reogranizaciju postojećih ustanova iz oblasti kulture i njihove statusne, organizacione, koncepcijske i kadrovske promjene. Opština Tivat do sada nije implementirala navedene zakonske odredbe i nije sprovela postupak reorganizacije Centra za kulturu i osnivanja samostalnih javnih ustanova, za obavljanje bibliotečke i muzejske djelatnosti, međutim u toku su intizivne aktivnosti na ovom planu.

Institucije kulture

Centar za kulturu je kompleksna ustanova kulture, koja, osim djelatnosti iz oblasti kulturnog stvaralaštva, obavlja i bibliotečku i muzejsku djelatnost.

Gradska biblioteka i čitaonica su radna jedinica koja obavlja bibliotečku djelatnost na teritoriji Tivta. Biblioteka ima dva zaposlena.

Muzej i galerija Centra za kulturu posjeduju materijal koji u muzeološkom smislu predstavlja cjelinu, a po sadržaju je kompleksnog tipa. Muzejski materijal je sistematizovan u sljedeće muzejske zbirke: etnografsku (160 predmeta), arheološku (53 predmeta) i galerijsku (102 predmeta umjetničkog sadržaja). Revizija muzejskog materijala je sprovedena u skladu sa važećim propisima i predstoji aktivnost na zaključivanju stare i formiranju muzejske dokumentacije prema novim propisima. Ova radna jedinica je smještena u kompleksu Ljetnjikovca ,,Buća” koji se sastoji od kule sa aneksom (126 m^{2 )}, crkve (16 m^{2 )} i objekta koji koristi galerija (339 m^{2 )}. U ovoj radnoj jedinici, zaposlena su dva lica, konzervator – restaurator i muzejski tehničar.

Kulturna dobra

Na teritoriji Opštine Tivat status kulturno dobro ima 26 nepokretnih kulturnih dobara:

1. Crkva Gospe od Anđela; Verige, Lepetani
2. Crkva sv. Gospođe; Nikolići, Krtole (Radovići)
3. Crkva sv. Luke; Gošići
   

   Crkva sv. Gospođe

   

   Crkva sv. Luke

4. Crkva sv. Petra; Bogdašići, Gradac
5. Crkva sv. Srđa i Vakha
6. Crkva sv. Trojice; Prevlaka, „Ostrvo cvijeća“

   This slideshow requires JavaScript.
7. Crkva sv. Vida; Gornja Lastva
8. Kapela sv. Antuna (kompleks Pima-Paskvali); Belanovo
9. Kula Lukovića
10. Palata Verona-Bizanti; Račica
11. Poluostrvo Prevlaka sa ostacima Manastira i crkve sv. Mihaila; Prevlaka
12. Spomenik
13. Spomenik
14. Spomenik sa bistama Mašari i Spasiću
15. Spomenik Tivćanima poginulim u NOB-u
16. Spomenik; Donja Lastva
17. Spomenik; Pržno, Krtole
18. Spomen-ploča Marku Lukšiću; Lepetani
19. Spomen-ploča na mjestu pogibije Nika Anđusa i dr; Mrčevac
20. Spomen-ploča; Gradiošnica
21. Spomen-ploča; Krtole
22. Spomen-ploča; Lepetani
23. Spomen-ploča; Lepetani
24. Spomen-ploča; Mrčevac
25. Spomen-ploča; Radovići, Krtole
26. Spomen-ploča; Verige, Lepetani

Na teritoriji opštine Tivat,  nalazi se i devet pokretnih kulturnih dobara i to:

1. Zbirka crkve Vaznesenja 3, Krtole
2. Zbirka crkve Uspenja Bogorodičinog 12, Radovići
3. Zbirka manastira Podlastva
4. Zbirka župske crkve sv. Marije 2, Gornja Lastva
5. Slika sv Ivana Krstitelja 1, Krtole
6. Oltarska slika sv. Antuna Padovanskog
7. Zbirka župske crkve sv. Antuna 1, Tripovići
8. Zbirka župske crkve sv. Roka 2, Donja Lastva
9. Drveni kip Bogorodice 1, župska crkva gospe od Milosti“

Projekat popisa nematerijalne kulturne baštine, koji je sproveden 2012. godine, pokazao je da se na teritoriji opštine Tivat, nalazi značajan broj elemenata nematerijalne kulturne baštine (18 preliminarno popisanih), a određeni broj od tih popisanih zavređuje status nematerijalno kulturno dobro, poput ribanja gazom, boćanja, lokalnih fešti, ali i tradicionalne pripreme brojnih autentičnih jela.

Za sva kulturna dobra urađeni su elaborati, koji sadrže detaljan opis sprovedenih aktivnosti, kao režim i mjere zaštite kulturnih dobara. Projekat je implementiralo Ministarstvo kulture i Uprava za zaštitu kulturnih dobara u saradnji sa svim nacionalnim i lokanim institucijama iz oblasti kulturne baštine,  kao i državnim i lokalnim organima uprave. Ukupna sredstva za izradu elaborata iznosila su su 9.650 eura. Elektronska obrada muzejskog materijala obavljena je 2013. godine, a projekat je finansiralo Ministarstvo.

Integralna zaštita

Imajući u vidu izuzetan značaj integralne zaštite, tj. zaštite kulturnih dobara u planskim dokumentima, za potrebe izrade Prostornog plana obalnog područja u čijem obuhvatu je šest primorskih opština,  među kojima i Tivat, urađena je Studije zaštite kulturnih dobara obalnog područja, u okviru nje režim i mjere zaštite kao i grafički prilozi za sva kulturna dobra i  potencijalna kulturna dobra sa teritorije opštine. Studiju je izradio Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore.