KULTURNA BAŠTINA – RIZNICA GRADOVA: Prijestonica je pravi primjer brige o kulturnim dobrima

Kao i prethodnih godina u Prijestonici Crne Gore i ove 2016. teško je nabrojati sve projekte koji se odnose na zaštitu kulturnih dobara koji su realizovani ili su u toku. I po brojnosti i po vrijednosti ovih projekta Prijestonica je pravi primjer kao treba brinuti o kulturnim dobrima države.

Kada je riječ o arheološkim istraživanjima ona se ove godine odvijaju na više mjesta u Cetinju. Na Žabljaku Crnojevića predviđeno je 30 dana istraživanja. Riječ je o srednjovjekovnom utvrđenju. U istorijskim izvorima prvi put se pominje 1453. godine, ali se pretpostavlja da je osnovano tokom X vijeka, u vrijeme Vojislavljevića. Radi formiranja dokumentacije o manastirskom kompleksu mjesec dana trajaće istraživanja ostataka manastira Crnojevića posvećenom rođenju Bogorodice, koji  je 1494. godine podigao Ivan Crnojević. Manastir Crnojevića na Ćipuru su do temelja porušili Turci 1692. godine. Na mjestu ostataka manastira kralj Nikola je 1886. godine, za dvorske potrebe, podigao crkvu Rođenja Bogorodice. Obod, kao jedno od najznačajnijih mjesta za ishodište crnogorske kulture, biće arheološki istraživan (21 dan). Istraživanja će obuhvatiti crkvu i pomoćne objekte, kao i okolni prostor, u cilju potvrđivanja pretpostavke o postojanju bedema i izrade plana lokaliteta.

Pristupiće se i izradi studije zaštite  područja „Medovina”, segmentu istorijskog jezgra Cetinja. Konzervatorski će biti tretirani različiti vrijedni predmeti  deponovani  u Centru za konzervaciju i arheologiju Crne Gore u periodu od 1973. do 2015. godine, ikonostas manastira Uspenja Bogorodice, kao i stari stilski namještaj  Prijestonice. Projekat vrijedan 20.000 eura odnosi se na sanaciju crkve sv. Antuna Padovanskog, čiji je krovni pokrivač bio u veoma lošem stanju.

Kada je riječ o izdavaštvu biće objavljen Zbornik dokumenata „Okrug Nikšića u NOB“ publikacija, koja će biti štampana u dva toma i obuhvata obimnu arhivsku građu koja se odnosi na aktivnosti Okružnog komiteta Nikšić. Iz obimne arhivske građe koja se odnosi na aktivnosti najvišeg organa vlasti u Crnoj Gori, u periodu od 1945. do 1962. godine, za potrebe publikacije ,,Društvena istorija Crne Gore kroz prepisku Blaža Jovanovića 1945-1962“ odabrana su pisma, koja predstavljaju sastavni dio korespondencije Jovanovića sa subjektima iz zemlje i inostranstva, a svjedoče o društvenim i političkim prilikama, kao i o načinu rada organa vlasti u periodu u kojem su nastala. Publikacija „Njegošu su zahvalni i Bog i čovjek“  autora Slobodana Vukićevića na sveobuhvatan način prikazaju Njegošev pogled na svijet i antropocentrizam, kao poseban tip ljudskosti i humanosti. Monografija „Književnost i pismenost od Crnojevića do Petrovića“ je projekat vrijedan 20.000 eura a obuhvata publikaciju osmogodišnjeg istraživačkog rada na poduhvatu koji je rezultirao sa 1.200 stranica velikog formata i 600 fotografija do sada nepoznatih javnosti. Biće digitalizovano 5000 strana od značaja za istoriju kulture Crne Gore.

U okviru tradicionalne manifestacije ,,Neđelja arhiva”, pod zajedničkim motom ,,Čuvajmo arhive”, organizovaće se više od 50 programa, koji će biti bazirani na: izložbama dokumenata, predavanjima, posjetama studenata i učenika Arhivu, održavanju časova istorije, distribuiranju propagandnog materijala i medijskoj promociji. Projekat podrazumijeva zaštitu originalnih materijala, obezbjeđivanje i poboljšavanje pristupa sadržaju knjiga i drugih dokumenata koji se odnose na Crnu Goru.

Prijestonica Cetinje realizator je ovogodišnjeg projekta izrade originalne crnogorske tradicionalne narodne nošnje za II ansambl KUD „Njegoš“ vrijednog 9.000 eura. U etnološkim odlikama Crne Gore narodna nošnja zauzima istaknuto mjesto. Segment ovog dijela baštine promoviše i KUD „Njegoš“, najstarije folklorno društvo u Crnoj Gori.

Kroz prezentaciju ,,Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara” vrijednu 10.000 eura Ministarstvo kulture će u saradnji sa nacionalnim i lokalnim institucijama iz oblasti kulturne baštine, prezentovati rezultate sa glavnim akcentom na projekte koji su realizovani u okviru Javnog poziva,  a odnose se na izradu konzervatorskih projekata I sprovođenje konzervatorskih mjera na najugroženijim kulturnim dobrima.

U proteklom periodu Ministarstvo kulture je bilo nosilac posla, finansiralo i sufinansiralo projekte iz oblasti zaštite i očuvanja kulturnih dobara sa teritorije ove opštine, koji su realizovani ili je njihova implementacija u toku.

Projekat revalorizacija kulturnih dobara

Za sva kulturna dobra urađeni su elaborati, koji sadrže detaljan opis sprovedenih aktivnosti, kao režim i mjere zaštite kulturnih dobara. Projekat je implementiralo Ministarstvo kulture i Uprava za zaštitu kulturnih dobara u saradnji sa svim nacionalnim i lokalnim institucijama iz oblasti kulturne baštine,  kao i državnim i lokalnim organima uprave. Ukupna sredstva za izradu elaborata za kulturna dobra sa teritorije Prijestonice iznosila su 95.075 eura od čega je za nepokretna kulturna dobra izdvojeno 42.790, a za pokretna 52.285 eura, dok je revalorizaciju arhivske građe sa statusom kulturno dobro izdvojeno 32.200 eura čime su obuhvaćene opštine Kotor, Herceg Novi, Nikšić, Cetinje i Budva.

Program zaštite i očuvanja kulturnih dobara

Godišnji program zaštite i očuvanja kulturnih dobara je, kao dobar model finansiranja, dosadašnjim konceptom implementacije u odnosu na raspoloživa sredstva, uticao na unaprijeđenje stanja i uslova zaštite kulturne baštine. Programom zaštite i očuvanja kulturnih dobara podržani su brojni projekti, među kojima su kulturna dobra iz grupe najugroženijih na teritoriji cijele države, bez obzira da li su od međunarodnog, nacionalnog ili lokalnog značaja.

Programom su finansirani projekti koje su realizuju nacionalne i lokalne javne ustanove i organi državne uprave iz oblasti kulturne baštine, kao i pravna lica koja su odabrana na osnovu procedure Javnog poziva.

Projekti 2012-2015.

Konzervatorska istraživanja ikone Bogorodice Filermose sprovedena su 2012.godine, a angažovani su domaći  i strani eksperti. Te godine konzervirane su zbirke ,,Montenegrina” i Stare knjige kao i rukopisne zbirke NB ,,Đurđe Crnojević“. Izdvojeno je 15.000 eura za izradu kožnih poveza za konzervirane i restaurirane knjige iz Zbirke stare i rijetke knjige (300 primjeraka). Tom prilikom pristupilo se konzervaciji i restauraciji plakata, starih knjiga i poveza (oko 100 primjeraka). Skenirano je i digitalizovano 5.000 stranica značajnih publikacija iz kulturne istorije Crne Gore i preveden i objavljen priručnik međunarodnih smjernica za digitalizaciju bibliotečke građe za šta je ukupno obezbijeđeno 13.000 eura. Značajna sredstva izdvojena su i za doedukaciju stručnog kadra u Narodnom muzeju i NB ,,Đurđe Crnojević”, kao kadra za podvodna arheološka istraživanja. Obrađena je arhivska građe koja se nalazi u Istorijskom arhivu u Kotoru na italijanskom i engleskom jeziku.

Organizovana je međunarodna manifestacija „Dani evropske baštine“. Manifestacija je bila posvećena ukazivanju na značaj srednjovjekovnih nekropola stećaka, koje se nalaze na teritoriji Crne Gore, Hrvatske, Srbije i Bosne i Hercegovine i dio su zajedničkog međudržavnog projekta „Nominacija stećaka za UNESCO Listu svjetske baštine“, a dislociranjem pojedinih primjeraka stećaka, u atrijum Biljarde na Cetinju, obilježen je početak formiranja lapidarijuma Arheološkog muzeja Narodnog muzeja Crne Gore.  Organizovana je i manifestacije „Noć Muzeja“.

Objavljivana su fototipska izdanja Triod posni iz 1561. (paleotip), Državni kalendar za 1907. (prvi državni kalendar), Trebnik iz 1837.godine i Zakon o narodnijem školama iz 1907. Godine. Otkupljeni su predmeti  za popunjavanje muzejskih zbirki Narodnog muzeja, kao i knjige za popunjavanje zbirki NB „Đurđe Crnojević“ među kojima je i fototipsko izdanje Miroslavljevog jevanđelja, najznačajnijeg ćiriličnog spomenika južnoslovenske pismenosti iz XII vijeka.

Naredne 2013. godine sprovedeno je 13 projekata. Najviše novca (40.000 eura) izdvojeno je za otkup muzejskih predemta (tri slike) za Narodni muzej. Tehnološka nadogradnja informacionog i sigurnosnog sistema Narodnog muzeja i nabavka opreme i softvera za skeniranje i pohranjivanje arhivske građe koštala je 25.000 eura, dok je za digitalizaciju 5000 strana starih knjiga izdvojeno 8.000 eura. Urađen je tematsko-ekspozicioni plan, muzeološka obrada muzejskog materijala i dokumentacije za period od 1912. do 1941 godine i stvoreni uslovi za stalnu postavku Istorijskog muzeja, koja je otvorena 2016. godine a taj projekat bio je vrijedan 15.000 eura. Nastavljena je doedukacija stručnog kadra u Državnom arhivu i Narodnom muzeju, sprovedeni konzervatorski postupci na skulpturama ,,četiri godišnja doba” u na ogradnom dijelu kuće Đukanovića, restaurirana tri paleotipa iz Zbirke stara i rijetka knjiga (štampana sredinom XVI vijeka u Veneciji: Služabnik, Oktoih petoglasnik i Triod posni), a opremljen je i prostor za najmlađe korisnike biblioteke ,,Njegoš”.

Vrijednost projekata realizovanih u 2014. premašila je 110.000 eura. Pristupilo se i restauraciji ikona sa ikonostasa crkve Uspenja Bogorodice u Raičevićima (Njeguši), kao i oštećene periodike iz zbirke ,,Montenegrina” i 30 rukopisa, a izrađeni su kožni i polukožni povezi za stare i rijetke knjige i staru periodiku. Za pripremu publikacije ,,Barok Crne Gore” trebalo je obezbijediti 20.000 eura, a za publikovanje dvojezične monografije „Italijansko poslanstvo na Cetinju“ još 5000 eura, dok je za izložbu – ,,520 godina od štampanja „Oktoiha“- prve štampane ćirilične knjige na slovenskom jugu opredijeljeno 10.000 eura. Obavljen je  i otkup muzejskih predmeta u vrijednosti od 20.000 eura

Tehničko-tehnološko opremanje laboratorije za konzervaciju i restauraciju i nabavka opreme i softvera za skeniranje knjiga projekti su iz 2014. godine vrijedni 32.000 eura.

U okviru višegodišnjeg projekta Putevi kontinuiteta“ čiji je realizator Narodni muzej Crne Gore 2015.godine sprovedene su aktivnosti na kulturnom dobru Obod Crnojevića – pripremljena  dokumentacija, izvršeno geofizičko i geometrijsko snimanje lokaliteta, kako bi se evidentirali arhitektonski ostataci i izradila projektna dokumentacija.

Pristupilo i sprovođenju konzervatorskih mjera na  bibliotekama Petra I i Petra II u Narodnom muzeju Crne Gore, kao i spomen ploče u znak borbi od 1712. godine i od jula 1941. godine Carev Laz.  Publikovana je monografija „Blago NBCG“ i preveden katalog dokumenata o Crnoj Gori koji se nalaze u Arhivu Turske. U saradnji sa Britanskim savjetom u Crnoj Gori realizuje se 10.000 eura vrijedan projekat ,,Moving museums – Izgradnja kapaciteta za interakciju sa mladom publikom na Zapadnom Balkanu”. Kreiran je web sajt Uprave za zaštitu kulturnih dobara i skenirana zbirka dacijalnih knjiga.

Ustanove iz oblasti kulturne baštine

Sve nacionalne javne ustanove iz oblasti kulturne baštine koje se nalaze na teritoriji Prijestonice su reorganizovane. Ministarstvo kulture je sprovelo proces zakonodavnih što je bio osnov reformi i reorganizovanja postojećih nacionalnih javnih ustanova za obavljanje konzervatorske, muzejske i bibliotečke djelatnosti i osnivanja državnog organa za zaštitu kulturnih dobara – Uprave za zaštitu kulturnih dobara. Osnivanje Uprave za zaštitu kulturnih dobara i Javne ustanove Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore, podrazumijevalo je reorganizaciju postojećih ustanova kulture (Republički zavod za zaštitu spomenika kulture, Regionalni zavod za zaštitu spomenika kulture i Centar za arheološka istraživanja). Reorganizacija postojećih ustanova u nove subjekte zaštite izvršena je na osnovu Elaborata o opravdanosti transformacije Republičkog zavoda za zaštitu spomenika kulture, Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture i Centra za arheološka istraživanja Crne Gore u Upravu za zaštitu kulturnih dobara i Javnu ustanovu Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore. Reorganizacija ustanova kulturne baštine podrazumijevala je obezbjeđivanje većeg prostora za institucije zaštite, Centar za konzervaciju i arheologiju Crne Gore i Upravu za zaštitu kulturnih dobara, pa je Ministarstvo kulture za ove potrebe, na osnovu odobrenja Vlade Crne Gore, ušlo u proces realizacije projekta sanacije objekta Bivše upravne zgrade „Obod“ u najstarijoj Ktunskoj, danas Njegoševoj ulici, u kojoj su danas smještene dvije vodeće institucije zaštite.

Zakon o muzejskoj djelatnosti je, pored ostalog, otvorio preces reformi i reorganizovanja postojećih muzeja i osnivanja novih ustanova. Ministarstvo kulture je uradilo Elaborat o opravdanosti reorganizacije Narodnog muzeja Crne Gore i Centra Njegoš, koji je usvojila Vlada. Ovom reorganizacijom, pored ostalog, stvoreni su uslovi za osnivanje Arheološkog muzeja Crne Gore i pripajanje Dvorske crkve na Ćipuru, Mauzoleja Vladike Danila na Orlovom kršu i Mauzoleja Petar II Petrović Njegoš Istorijskom muzeju. Takođe, u Narodnom muzeju je uspostavljena matična muzejska djelatnost za muzejske zbirke umjetničkog, etnografskog, istorijskog i arheološkog sadržaja i dodijeljeno obavljanje poslova muzejskog informacionog centra. Muzeju je ustupljena na korišćenje sanirana zgrada „Trgoprometa“ na Cetinju, u kojoj je danas smještena Moderna galerija crnogorske umjetnosti „Miodrag Dado Đurić“.

Na Cetinju se nalaze i Nacionalna biblioteka Đurđe Crnojević, kao i Državni arhiv Crne Gore.

Narodna biblioteka i čitaonica Njegoš  je javna ustanova zaduženu za bibliotečku djelatnost na teritoriji Cetinja, čiji je osnivač Prijestonica. Svoju obrazovnu, kulturno – prosvjetnu i naučnu djelatnost obavlja kao jedinstvena cjelina.

Kulturna dobra

Na teritoriji Prijestonice ima 115 nepokretnih kulturnih dobra i to su:

1. Cetinjski manastir
2. Dvorska crkva na Ćipuru
3. Grand hotel, bivša “Lokanda”
4. Grob Vladike Danila na Orlovom kršu –
5. Mlin Ivana Crnojevića –
6. Spomenik potopljenim dobrovoljcima kod Medove
7. Vlaška crkva
8. Zgrada bivšeg Djevojačkog instituta “Carice Marije”
9. Italijansko poslanstvo u bivšoj Kraljevini Crnoj Gori
10. Crkva Sv. Antuna Padovanskog
11. Reljef Crne Gore
12. Tablja
13. Vladin dom
14. Ostaci manastira Crnojevića
15. Zgrada Arhiva
16. Zgrada Francuskog poslanstva

    

17. Biljarda
18. Dvorac Kralja Nikole
19. Stara električna centra
20. Bolnica Danilo I
21. Englesko poslanstvo
22. Vojni stan
23. Apoteka
24. Rusko poslanstvo

    

25. Zetski dom
26. Crnogorska banka
27. Plavi dvorac
28. Tursko poslanstvo
29. Austrougarsko poslanstvo
30. Istorijsko jezgro Cetinja
31. Manastir Ćelija Dobrska
32. Crkva sv. Ćekle
33. Crkva sv. Jovana Krsttelja
34. Crkva sv. Nikole
35. Kuća sv. Petra
36. Most Knjaza Danila na Rijeci Crnojevića
37. Obod Crnojevića
38. Kuća Kenja Jankovića
39. Crkva sv. Nikole Rvaši-
40. Vladičina kula na Karuču
41. Manastir Kom
42. Crkva sv. Dimitrija, Ljubotinj
43. Crkva sv. Nikole, Boguti
44. Crkva sv. Stefana Čisto Polje
45. Crkva Blagovještenja Šukovići
46. Lesendro
47. Žabljak Crnojevića
48. Crkva Uspenja Bogorodice Dub
49. Crkva sv. Jovana Krstitelja Rzani do
50. Crkva sv. Jovana – Blace
51. Zgrada OŠ „Šunjo Pešikan“
52. Guvno (cjelina sa crkvom Preobraženskom
53. Mauzolej Petru II Petroviću Njegošu-Lovćen
54. Preobraženska crkva
55. Ruševine starog hrama Ivana Crnojevića
56. Crkva sv. Đorđa, Erakovići
57. Crkva Uspenja Bogorodice Raičevići
58. Kuća Toma Petrovića Njegoša gostinska kuća (na Njegušima)
59. Zgrada Zetske Banovine
60. Kuća u kojoj se rodio Vladika Rade
61. Rodna kuća Kralja Nikole

62. Zgrada bivše Sokovske opštine sa spomen pločom “ Đinovići pod Soko
63. Zgrada Osnovne škole Milovan Čelebić sa spomen pločom
64. Zgrada Stražarica
65. Spomen-ploča
66. Kuća Mihaila Bastaća (Rijeka Crnojevića)
67. Bunkeri iz okupacije u II svjetskom ratu
68. Grobnica Nikca od Rovina (Trnjine, Rovine)
69. Spomen kosturnica (Trg Revolucije)
70. Piramida sa spomen-pločom Nikoli Đuriću (Grab, Cuce)
71. Grobnica Musi Buta-hodžiću (Novo groblje
72. Spomen-grobnica (Majstori)
73. Spomen-grobnica (Velestovo)
74. Spomenik Ljubotinjanima palim u NOR-u (Ljubotinj)
75. Spomenik na Balšića Pazaru
76. Spomenik palim borcima i strijeljanim rodoljubima iz bratstva Vojvodića
77. Spomenik borcima palim u oslobodilačkim ratovima 1919-1945
78. Spomen – ploča prvim obješenim taocima u Rijeci Crnojevića
79. Spomen-obelisk posvećen Lovćenskom partizanskom odredu
80. Spomen dom (Bajice)
81. Memorijalni muzej sa spomen-pločom u rodnoj kući Jovana Tomaševića
82. Spomen-ploča na kući Stevana Milanovića, Dobrska Župa (Peleši)
83. Kuća sa spomen – pločom u kojoj je poginuo Marko Mašanović
84. Spomen-ploča (Gradska biblioteka)
85. Spomen-ploča na rodnoj kući Marka Steva i Nikole Mašanovića (Gornji Ceklin)
86. Spomen-ploča na umjetničkoj galeriji (Plavi dvorac)
87. Spomen-ploča na zgradi Komiteta Cetinje (Trg Revolucije)
88. Spomen-ploča na zgradi P. T. T
89. Spomen-ploča na kući Ilije Jankovića (Jankovića Krš)
90. Spomen-ploča posvećena bici na Košćelima
91. Spomen-ploča trojici strijeljanih Bjeloša (Trg revolucije)
92. Spomen-ploča (zgrada u ulici Jovana Tomaševića)
93. Spomen-ploča na zgradi bivšeg NOO (Bata cucka)
94. Spomen-ploča (Belveder)
95. Carev laz u spomen na slavnu pobjedu Crnogoraca nad Turcima 1712. godine  i junačkih borbi partizana jula 1941. godine

96. Spomen-ploča na ruševinama kuće Boža Đ. Miloševića (Čekanje)
97. Spomen-ploča na zgradi bivšeg NOO; (Čevo)
98. Spomen dom sa spomen –pločom 74. Dobrljana palim u NOR-u; Dobrsko selo
99. Spomen-ploča na kući Radovana Špadijera
100. Spomen-česma sa pločom (Ivanova korita )
101. Spomen-ploča na stijeni (Obzovica )
102. Spomen-ploča na stijeni posvećena partizanskim borbama 13 i 15. jula 1941. godine; Pavlova strana
103. Spomen na pogibiju 120 rodoljuba iz raznih krajeva Crne Gore, strijeljanih od strane okupatora i domaćih izdajnika od 1941-45. godine (Humci).

104. Spomen- ploča 23-ci strijeljanih partizana (Dubovik)
105. Spomen ploča na mjestu pogibije Dušana Vlahovića (Bukovik)
106. Bista Ljube Nenadovića
107. Bista Nikca od Rovina
108. Bista Sime Milutinovića
109. Bista Vuka Mandušića
110. Spomen-bista Jovanu Tomaševiću
111. Spomen-bista Marku Mašanoviću
112. Spomen bista na grobu Jovana Tomaševića
113. Spomen ploča 110-torici strijeljanih Rijeke Crnojevića – nije evidentiran
114. Meterize, Ruševine i mjesto poznato iz NOB-a; Meterizi – nije evidentiran
115. Spomen – ploča na mjestu pogibije – nije evidentiran

Na teritoriji Prijestonice ima i 256 pokretnih kulturnih dobra i to:

Muzej Kralja Nikole – Narodni muzej Crne Gore

1. Zbirka turskih zaplijenjenih barjaka – 39
2. Zbirka plaketa i spomenica – 65
3. Oktoih petoglasnik
4. Služebnik
5. Jedan ilustrovani list iz Oktoiha Petoglasnika
6. Oktoih Prvoglasnik iz Crnojevića štamparije
7. Zbirka oružja – 668
8. Zbirka grbova – 57
9. Oktoih
10. Zbirka slika – 1187
11. ZbirkA knjiga biblioteke Državnog muzeja – 19.649
12. Molitvenik
13. Psaltir
14. Zbirka zastava stranih država – 19
15. Zbirka numizmatike – 300
16. Zbirka ćemera i pojaseva – 29
17. Zbirka crnogorskog metalnog novca – 24
18. Fotokopija Miroslavljevog jevanđelja
19. Ljetopis cetinjske osnovne škole
20. Stematografija
21. Istorija o Varlaamu
22. Zbirka veša – 126
23. Slika „Njegoš sa pratnjom“
24. Zbirka odijela – 310
25. Iz knjige Pravoslavnoje Ispovijedanije
26. Rukopisna knjiga iz 1649.
27. Rukopisno Jevanđelje iz XVII v
28. Rukopisno Jevanđelje – poklon cetinjskom manastiru od igumana Rafaila iz Farmaka
29. Rukopisno Jevanđelje (“Vlaško”) sa zapisom iz 1503.
30. Zbirka rublja – 899
31. Zbirka albuma 246
32. Fotokopija Njegoševog Gorskog vijenca
33. Zbirka starih dokumenata – 79
34. Pečat Crnogorskog zbora
35. Zbirka skulptura/kolekcija – 45
36. Zbirka crnogorskih pečata – 52 (45)
37. Zbirka crnogorskog papirnog novca – 17 (6)
38. Zbirka sitnog nakita i raznih medaljona – 89 (88)
39. Zbirka vaza/ kolekcija – 67 (65)
40. Zbirka namještaja – 420 (410)
41. Zbirka razne konjske opreme
42. Zbirka ordenja – 209 muzejskih predmeta
43. Zbirka crnogorskih barjaka – 17 muzejskih predmeta
44. Zbirka sedla – 8 muzejskih predmeta
45. Zbirka crkvenih utvari
46. Zbirka posuđa

Njegošev muzej – Narodni muzej Crne Gore

1. Zbirka oružja – 22
2. Zbirka instrumenata – 4
3. Zbirka spomenica i ordenja – 10
4. Zbirka knjiga Njegoševe biblioteke – 359 (352)
5. Zbirka knjiga opšte biblioteke – 250 (210)
6. Zbirka karata Crne Gore – 5 (3)
7. Zbirka umjetničkih slika i grafičkih reprodukcija – 45 (38)
8. Zbirka skulptura – 8 (6)
9. Zbirka Njegoševog namještaja – 28 (7)
10. Zbirka nakita – 9 (3)
11. Srebrni krst, dar Vladike Rada popu Lazu Popoviću
12. Zbirka Njegoševih fotokopiranih dokumenata
13. Zbirka filmova
14. Zbirka fotografija
15. Zbirka muzejskog namještaja
16. Zbirka Njegoševih maraca
17. Zbirka Njegoševe nošnje – 3
18. Zbirka knjiga biblioteke Petra I – 194 bibliotečke jedinice

Etnografski muzej – Narodni muzej Crne Gore

1. Zbirka pokućstva – 265
2. Zbirka grbova – 7
3. Zbirka muzičkih instrumenata – 35
4. Zbirka dječijih igračaka – 10
5. Njegoševe gusle
6. Zbirka ordenja – 27
7. Zbirka numizmatike – 42 (40)
8. Zlatna dolama Mihaila Obrenovića
9. Zbirka domaće radinosti – 292
10. Zbirka narodne nošnje – 1.169
11. Vojvoda Niko Stankov Martinović
12. Zbirka nakita – 149 (148)
13. Zbirka alatki – 231 (120)
14. Zbirka umjetničkih slika i fotografije – 360 (185)
15. Zbirka oružja 127 (125)
16. Zlatan nakit (lanac) sa završecima u obliku ćilibarskih životinjskih glava

Muzej NOB – Narodni muzej Crne Gore

1. Zbirka skulptura 13
2. Zbirka reljefa 4
3. Zbirka spomenica 2
4. Zbirka ordena 2
5. Zbirka grbova 2
6. Zbirka maketa 10
7. Zbirka oružja 262
8. Zbirka fotografija narodnih heroja 333
9. Zbirka raznih fotografija 3241
10. Zbirka predratnog materijala 129
11. Zbirka okupatorskog materijala iz 1941. godine 29
12. Zbirka okupatorskog materijala iz 1942. godine 28
13. Zbirka okupatorskog materijala iz 1943. godine 58
14. Zbirka okupatorskog materijala iz 1944. godine 29
15. Zbirka partizanskog materijala iz 1942. godine 108
16. Zbirka partizanskog materijala iz 1943. godine 106
17. Zbirka partizanskog materijala iz 1944. godine 132
18. Zbirka partizanskog materijala iz 1945. godine 57
19. Zbirka raznih predmeta 152
20. Zbirka odijela pripadnika NOB-a 8
21. Zbirka originalnih dokumenata 222
22. Zbirka umjetničkih slika 75
23. Zbirka partijskog materijala iz 1941. godine 79

Umjetnički muzej – Narodni muzej Crne Gore

1. Mozaik
2. Zbirka pastela – 20
3. Zbirka akvarela – 19
4. Zbirka tempera – 14
5. Zbirka ikona – 18
6. Zbirka skulptura i reljefa – 60
7. Zbirka kopija fresaka – 43
8. Zbirka umjetničkih slika – 327 (322)
9. Zbirka grafike – 89 (86)

Cetinjski manastir

1. Zbirka rukopisnih knjiga – 84
2. Zbirka štampanih knjiga – 31 (?)
3. Zbirka metala 70
4. Zbirka tekstila 42
5. Zbirka emajla 2 (1)
6. Zbirka ikona 41
7. Zbirka ordenja 42
8. Zbirka pečata 13
9. Krst Petra Petrovića Njegoša
10. Mitra Petra I

 Nacionalna biblioteka ,,Đurđe Crnojević”

1. Glas Crnogorca: neđeljni list za politiku i književnost – 2276
2. Crnogorac: list za politiku i književnost – 96 (95)

Privatno vlasništvo

1. Zbirka umjetničkih slika Petra Počeka – 42 (19)

Državni arhiv Crne Gore

Popis sproveden 2012. godine pokazao je da se na teritoriji opštine nalazi značajan broj elemenata nematerijalne kulturne baštine (28, preliminarno popisanih), od čega dio zavrijeđuje status kulturnog dobra, poput cetinjskog humora, kulta Svetog Petra Cetinjskog, tradicionalnog ribolova, kao i tradicionalne pripreme autentičnih jela.

Integralna zaštita i međunarodna saradnja

Imajući u vidu izuzetan zmačaj integralne zaštite, tj. zaštite urbane cjeline Istorijsko jezgra Cetinja u planskim dokumentima, u periodu 2012-2013. Ministarstvo kulture je finansiralo i u saradnji sa Upravom za zaštitu kulturnih dobara bilo nosilac izrade dvije značajne studije zaštite kulturnih dobara i  to: Strudiju zaštite kulturnih dobara za potrebe izrade PUP Prijestonice i Studiju zaštite kulturnih dobara za potrebe izrade UP Istorijsko jezgro Cetinja

Posredstvom UNESCO Regionalne kancelarije za nauku i kulturu u Evropi, Venecija, a u okviru regionalne inicijative ,,Kulturna baština – most ka zajedničkoj budućnosti”, 2010. godine je na Cetinju održana Ministarske konferencije o kulturnoj baštini u Jugoistočnoj Evropi, što je predstavljalo nastavak regionalne saradnje u okviru programa “Kulturna baština – Most ka zajedničkoj budućnosti”. U okviru Ministarske konferencije, u ateljeu Dado na Cetinju, organizovana je izložba projektnih aktivnosti koje su realizovane u okviru ove inicijative u zemljama Regiona:

• Arheološka karta Albanije
• Promocija arheološkog nasljeđa Tračana (Bugarska)
• Tradicionalna umjetnost i zanat u Bosni i Hercegovini
• Promocija održivog kulturnog turizma u Transilvaniji (Rumunija)
• Vodič kroz muzeje Crne Gore
• Riznica kulturne baštine Makedonije
• Komunikacija nasljeđa
• Menadžment plan Istorijskog jezgra Cetinja
• Podrška Međunarodnom centru za podvodnu arheologiju (Zadar, Hrvatska)
• Zaštita i promocija srednjovjekovnih tvrđava na Dunavu u Srbiji
• Rehabilitacija muzeja u Bosni i Hercegovini
• Podrška festivalu Kruševo-etno grad
• Podrška u pripremi multinacionalnog dokumenta nominacije za upis stećaka na Listu svjetske baštine
• Izgradnja kapaciteta za Nacionalnu agenciju za nadzor i restauraciju spomenika (Moldavija)

U januaru 2015. godine Nominacioni dosije za upis Istorijskog jezgra Cetinja na Listu svjetske baštine podnesen je UNESCO-u, zajedno sa revidovanim menadžment planom.

Ministarstvo kulture je posredstvom regionalnog projekta Ljubljana process II uključilo Mlin Ivana Crnojevića, Bolnicu Danilo I, Žabjak Crnojevića i Zgradu Francuskog poslanstva u bivšoj Kraljevini Crnoj Gori na Listu prioritetnih intervencija, prepoznajući da ova kulturna dobra imaju izražen rehabilitacioni potencijal. Kroz ovaj projekat pripremljene su preliminarne tehničke procjene za predmetna kulturna dobra, dok je u slučaju Žabljaka Crnojevića, pripremljena i Studija izvodljivosti i Biznis plan. Kulturna dobra su promovisana na regionalom nivou kroz njihovo uključivanje u promotivnu Brošuru namijenjenu popularizaciji i prezentaciji kulturnih dobara sa Liste priortetnih intervencija.

Zgrada Francuskog poslanstva u bivšoj Kraljevini Crnoj Gori, za koju je pripremljen i Biznis plan, tretirana je kroz grant od pola miliona eura, koji je posredstvom ovog projekta ponuđen zemljama Zapadnog Balkana, pa su tom prilikom obezbijeđene donacije za:

• Hitne intervencije na elektro-instalacijama zgrade francuskog poslanstva u bivšoj Kraljevini Crnoj Gori, u iznosu od 8,000 eura
• Arhitektonska istraživanja zgrade francuskog poslanstva u bivšoj Kraljevini Crnoj Gori, za koja je izdvojen iznod od 6.000 eura, u okviru kojih je, u saradnji sa NVO Expeditio i Fondacijom Petrović Njegoš, publikovana studija i organizovana izložba promocije nalaza arhitektonskog istraživanja
• Izradu glavnog projekta restauracije zgrade francuskog poslanstva u bivšoj Kraljevini Crnoj Gori, u iznosu od 30.000 eura

Promocija kulturnih dobara sa teritorije Cetinja ostvarena je i posredstvom međunarodne inicijative Dani evropske baštine, koja je kroz brojne manifestacije obilježena u Prijestonici 2010., 2012., 2014. 2015 i 2016. godine. Dani evropske baštine 2010. godine obilježeni su organizovanjem trodnevne likovne kolonije na Njegušima, praćene upoznavanjem sa tradicionalnom arhitekturom Njeguša, kao i organizovanjem pješačkih tura, prezentacije i degustacije nacionalne kuhinje, promocije publikacije objavljene povodom 100 godina od obnove Kraljevine Crne Gore 1910. godine, muzičkog programa i interpretacije izvoda iz besjeda i poslanica Petra I.

U okviru Dana evropske baštine 2012. godine otvoren je Lapidarijum Arheološkog muzeja Narodnog muzeja Crne Gore, dok je u okviru  te manifestacije 2014. goidne, koji su obilježeni sa temom „Nematerijalne kulturne baštine“, organizovan okrugli sto na temu ,,Popularizacija i prezentacija nematerijalne kulturne baštine Crne Gore”, premijera dokumentarnog filma ,,Živo nasljeđe” i koncert Štjefana Ujkića, interpretatora tradicionalnih aerofonih muzičkih instrumenata.

U okviru Dana evropske baštine 2015. godine, koji se obilježavaju sa temom ,,Industrijska i tehnička baština”, na Cetinju su upriličene tri izložbe: ,,Portreti jednog doba”, ,,Umjetnost poveza knjige” i ,,Kako je Markovi približio svijet Crnoj Gori”.

U okviru Dana evropske baštine 2016. godine, koji se obilježavaju na temu ,,Kulturna baština i lokalne zajednice” na Cetinju je upriličena izložba „Društveni život na Cetinju početkom XX vijeka“ biće otvorena u Nacionalnoj biblioteci Đurđe Crnojević , predstava i radionica „Moj grad kroz istoriju: Moj grad tokom Prvog svjetskog rata“, kao i održan koncert kamernog orkestra Muzičke akademije.

Ministarstvo kulture je kroz Fond američkog ambasadora za zaštitu i očuvanje kulturne baštine (Ambassadors Fund for Cultural Preservation (AFCP) ), 2014. godine uspjelo da obezbijedi donaciju od 10.261 dolara za arheološka istraživanja na kulturnom dobru, Mlin Ivana Crnojevića, koja su realizovana u toku jula 2015. godine. U toku 2015. godine, kroz isti fond dobijen je iznos od 55.211  dolara namijenjen restauraciji mlina i uspostavljanju sistema za recirkulaciju vode na lokalitetu. Urađen je konzervatorski projekat sanacije, a u toku je priprema tenderske dokumentacije za odabir ponuđača za izvođenje konzervatorskih radova.