KULTURA SLAJDER

KULTURNA BAŠTINA – RIZNICA GRADOVA: Crkva Svetog Nikole u Bijelom Polju sačuvana od propadanja

19.09.2016. u 11:59

Od donošenja Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2012. godine Ministarstvo kulture je bilo nosilac posla, finansiralo i sufinansiralo brojne projekte iz oblasti zaštite i očuvanja kulturnih dobara i sa teritorije opštine Bijelo Polje, od kojih je većina realizovana ili je njihova realizacija u toku. Ove godine najzahtijevniji projekat odnosi se na dalja konzervatorska istraživanja i sprovođenje konzervatorskih mjera na eksterijeru i enterijeru Crkve Svetog Nikole u Podvrhu za šta je Ministarstvo opredijelio 20.000 eura. No, u protekle četiri godine urađeno je mnogo na očuvanju kulturne baštine Bijelog Polja.

This slideshow requires JavaScript.

Projekti 2012 – 2016.

Od perioda donošenja prvogodišnjeg Programa zaštite i očuvanja kulturnih dobara za 2012. godinu, Ministarstvo kulture je bilo nosilac posla, finansiralo i sufinansiralo projekte iz oblasti zaštite i očuvanja kulturnih dobara i sa teritorije opštine Bijelo Polje, od kojih su brojni realizovani.

Već 2012. organizovana je izložba „Narodni vez Bijelog Polja“. Iste godine uslijedila je izložba prirodnjačkog materijala  „Od talasa mora do vrhova planina” koja je  2011. godine prezentovana u Kotoru. Zbog odjeka koji je imala u javnosti ocijenjeno da je ovu izložbu potrebno prezentovati na cijeloj teritoriji Crne Gore, a 2012. u opštinama na sjeveru. Digitalizaciji zavičajne zbirke Narodne biblioteke u Bijelom Polju prišlo se 2013.godine, a Ministarstvo je u tu svrhu izdvojilo 6.000 eura. Digitalizacijom bibliotečke građe, postiže se zaštita i očuvanje bibliotečkog fonda, ali i njegova dostupnost široj javnosti. Stručna služba Biblioteke je u početnoj fazi digitalizacije odredila prioritete i to: Bjelopoljske novine koje su izlazile od 1976. do 2004., časopisi – Komuna koji je izlazio šezdesetih godina XX vijeka i Polje, koje je izlazilo do 1997. do 2007. godine, kao i zbirke fotografija Staro Bijelo Polje, plakati i pozivnice. Za  potrebe digitalizacije  pribavljena je neophodna oprema, a u toku je prikupljanje ponuda za izradu sajta Digitalne biblioteke, kako bi ono što je digitalizovano bilo dostupno online.

Iste godine urađen je i vodič  kroz Zavičajni muzej Bijelo Polje. Kako su muzeji, shodno zakonu,  bili dužni da u roku od dvije godine, nakon otvaranja stalne muzejske izložbe, objave katalog, urađena je stručna publikacija o predmetima iz arheološke, etnografske, istorijske, numizmatičke i umjetničke zbirke Zavičajnog muzeja, kojom je predstavljena kulturna baština Bijelog Polja. Muzej je objavljivanjem ovako značajne publikacije, omogućio široj javnosti da se na adekvatan način upozna sa veoma bogatim kulturno-istorijskim nasljeđem bjelopoljskog kraja. Realizacijom ove publikacije poboljšala se ukupna informisanost o aktivnostima i radu Muzeja, što podrazumijeva popularizaciju i bolje razumijevanje muzejskih zbirki.

This slideshow requires JavaScript.

Naredne, 2014. godine Ministarstvo je u zaštitu i očuvanje kulturnih dobara uložilo 35.700 eura. Tada je urađen konzervatorski projekat muzejskog fonda Zavičajnog muzeja u Bijelom Polju. Ovaj Projekat je od velikog značaja za razvoj crnogorske kulturne baštine, obzirom da su sve zbirke Zavičajnog muzeja, a samim tim i cjelokupan muzejski fond, registrovani kao kulturno dobro. Muzejski fond koji čuva Zavičajni muzej u Bijelom Polju ima izuzetan značaj za društveni, istorijski i kulturni razvoj države, naroda ili manjinskih nacionalnih zajednica koji u njoj žive. Popunjen je i fond bjelopoljske Narodne biblioteke.

Najznačajniji projekat 2014. odnosi se na utvrđenje Samograd. Radi se o prvom ozbiljnom projektu istraživanja, valorizacije i prezentacije kulturnih dobara koja se nalazi na teritoriji Bijelog Polja. Realizacijom projekta vrijednog 30.000 eura promoviše se i štiti  kulturno nasljeđe opštine, a samim tim i valorizuje kulturna baština Crne Gore. Tokom jula i avgusta mjeseca 2014. godine, u periodu od 48 dana, sprovedeno je arheološko i konzervatorsko istraživanje, u okviru kojeg su otkriveni arhitektonski ostaci ranohrišćanske crkve ,,Extra muros” koja se nalazi istočno od ulaza u utvrđeni Samograd. Smještena je na jedinom zaravnjenom platou, neposredno ispod južnog bedema, i svojim istočnim dijelom djelimično je ukopana u padinu brda.

U projekte zaštite i očuvanja kulturnih dobara Bijelog Polja 2015. godine uloženo je skoro 60.000 eura. Polovina tih sredstava izdvojena je za arheološka i konzervatorska istraživanja, izradu konzervatorskog projekta i sprovođenje konzervatorskih mjera na eksterijeru i enterijeru kulturnog dobra Crkva Svetog Nikole u Podvrhu. Crkva je sazidana 1606. godine, a od 1952. godine ima status kulturno dobro. Posebnu vrijednost Crkve Sv. Nikole predstavlja duborezni pozlaćeni ikonostas sa ikonama Kozme, poznatog  ikonopisca XVII vijeka. Sve aktivnosti realizuju se u cilju sanacije oštećenja i ostalih promjena, zbog kojih je ovo izuzetno vrijedno kulturno dobro bilo u lošem stanju.

Konzervatorske mjere sprovedene su i na Spomeniku palim borcima sreza bjelopoljskog. Spomenik u centru Bijelog Polja, na širokom trgu oko kojeg je park, od 1960. godine ima status kulturno dobro.

Sprovedene su konzervatorske mjere na predmetima iz fonda, etnografske, arheološke, umjetničke  zbirke Zavičajnog muzeja Bijelo Polje. Etnografska zbirka (104 predmeta) koja  od 1962. godine bila je u  relativno lošem stanju, ali je konzervatorskim mjerama zaštićena od daljeg propadanja. Predmeti ovog kulturnog dobra predstavljaju stare zanate i vještine u preradi: metala (kovački, limarski, kujundžijski, kalajdžijski, sahadžijski), kože i drveta (opančari, kačari),vune i tekstila (abadžije, terzije, vunovlačari, bojadžije) i zemlje (grnčari, ćerpidžije, dunđeri, klesari).

Arheološka zbirka potiče iz srednjeg vijeka i poklon je Uprave rudnika „Brskovo“ iz Mojkovca. Riječ je o  predmetima i opremi koji su korišćeni u srednjevjekovnom rudniku „Brskovo“, koji su osnovali Sasi još u XIII vijeku. Značaj projekta se ogleda u tome što su se ovi predmeti prvi put konzervatorski tretirali, čime je obezbjeđena njihova zaštita i očuvanje.

Umjetnička zbirka (14 predmeta) je kulturno dobro, koje čine i umjetnički radovi lokalnih stvaralaca, a na originalan način prikazuju detalje iz kulturno-istorijske prošlosti Bijelog Polja. Pored ovog, kulturno dobro sadrži i: kopije iz Miroslavljevog jevanđelja, najpoznatijeg pisanog spomenika slovenske pismenosti s kraja XII vijeka, kao i one umjetničkih djela poznatih stvaralaca, ikonopisaca Lazovića s kraja XVIII do polovine XIX vijeka, koje ukazuju na veoma bogatu kulturnu prošlost, ne samo ovoga kraja, već i šire.

Ministarstvo je obezbijedilo i sredstva za opremu za efikasniju realizaciju programskih sadržaja Muzeja. Nakon što je osmišljen izgled buduće stalne postavke Muzeja i izvršena je revizija muzejskog materijala i dokumentacije, bilo je neophodno stvaranje preduslova za tehničko jačanje kapaciteta ustanove. U tom smislu, nabavljena je  odgovarajuća izložbena, računarska, komunikaciona i audio-vizuelna oprema.

Prošle godine nabavljene su i knjige za pokretnu biblioteku Infobus Narodne biblioteke u vrijednosti od 2000 eura. Na taj način je unaprijeđen kvalitet bibliotečkih usluga, a time i povećan broj članova pokretne biblioteke i poboljšan kvalitet života stanovništva u ruralnim djelovima opštine. Formirano je i  Dječije  odjeljenje Narodne biblioteke, a Centar za djelatnosti kulture je ove godine uspio opredijeliti prostor  za tu namjenu od 32 m2.

Ove godine nastavljena je konzervacija etnografske, arheološke i umjetničke zbirke Zavičajnog muzeja i opremljeno Zavičajno odjeljenje Narodne biblioteke. Ipak, najzahtijevni ovogodišnji projekat odnosi se na dalja konzervatorska istraživanja i sprovođenje konzervatorskih mjera na eksterijeru i enterijeru Crkve Svetog Nikole u Podvrhu za šta je Ministarstvo opredijelio 20.000 eura.

Nepokretna i pokretna kulturna dobra

Na teritoriji Opštine Bijelo Polje status nepokretnog kulturnog dobra ima 23 objekta  i to:

1. Crkva sv. Nikole- Podvrh
2. Crkva sv. Nikole – Manastir Nikoljac
3. Bogorodičina crkva- Voljevac
4. Crkva sv. Jovana-Zaton
5. Crkva sv. Petra
6. Džamija
   

   Crkva Svetog Jovana u Zatonu

7. Spomenik palim borcima i žrtvama rata sela Čeoča i Sela
8. Spomenik palim borcima i žrtvama rata – Ujniče
9. Spomenik palim borcima i žrtvama rata-Lješnica
10. Spomenik palim borcima sreza bjelopoljskog
11. Spomenik palim borcima sela Grančareva
12. Spomenik palim borcima Zlatarskog bataljona
13. Spomen-ploča na školi, u znak formiranja I partizanske čete Bjelopoljskog odreda
14. Spomen-ploča na mjestu pogibije narodnog heroja, Alekse Đilasa-Beća
15. Spomen-ploča palim borcima Krajiške brigade
16. Spomen-ploča posvećena part. akciji na rušenju mosta na Ribarevinama
17. Spomen-ploča u znak prvih borbi jula 1941 godine
18. Spomen-ploča u znak prvih borbi jula 1941. godine
19. Spomen-ploča u znak sjećanja na dan dizanja ustanka u srezu bjelopoljskom 1941
20. Spomen-bista narodnog heroja Rifata Burdževića
21. Spomen-bista narodnog heroja Tomaša Žižića
22. Spomen ploča u znak prvih borbi 1941- Krstac
23. Spomen ploča u znak sjećanja oslobođenja Bijelog Polja

Bijelo Polje ima sedam pokretnih kulturnih dobara, od čega je pet u vlasništvu Zavičajnog muzeja Centra za djelatnosti kulture ,,Vladimir Bulatović Strunjo”, a dva su u vlasništvu Crkve Svetog Nikole, iz Podvrha.

1. Numizmatička zbirka – 336
2. Etnografska zbirka – 101
3. Istorijska zbirka – 1.157
4. Arheološka zbirka – 11 (8)
5. Umjetnička zbirka – 22 (14)
6. Jevanđelje Divoša Tihoradića, Crkva sv. Nikole, Podvrh,
7. Zbirka rukopisa, Crkva sv. Nikole, Podvrh

   This slideshow requires JavaScript.

Projektom revalorizacije kulturnih dobara Crne Gore, koji je finansiralo je Ministarstvo kulture, u periodu od aprila 2013. do kraja 2014. godine, obuhvaćeno je 30 kulturnih dobara sa teritorije opštine Bijelo Polje, od čega 23 nepokretnih i to 17 spomen-obilježja i sedam pokretnih. Za sva kulturna dobra urađeni su elaborati, koji sadrže detaljan opis sprovedenih aktivnosti, kao režim i mjere zaštite kulturnih dobara. Projekat je implementiralo Ministarstvo kulture i Uprava za zaštitu kulturnih dobara u saradnji sa svim nacionalnim i lokalnim institucijama iz oblasti kulturne baštine, kao i državnim i lokalnim organima uprave.

Projekat popisa nematerijalne kulturne baštine, koji je sproveden 2012. godine, obuhvatio je i Bijelo Polje, sa značajnim brojem elemenata nematerijalne kulturne baštine, od čega je posebno interesantna Legenda o Pavi i Ahmetu, ali i brojni elementi iz oblasti starih zanata i rukotvorina, kao i vještina iz oblasti narodnog kulinarstva. U postupku valorizacije nematerijalne kulturne baštine, Uprava za zaštitu kulturnih dobara obuhvatiće, pored ostalih, i ona na teritoriji Bijelog Polja.

Ustanove kulture

Centar za djelatnosti kulture ,,Vladimir Bulatović Strunjo” – je opštinska javna ustanova koja kroz nekoliko organizacionih jedinica obavlja više djelatnosti iz kulture, odnosno iz oblasti muzejske i bibliotečke djelatnosti.

Zavičajni muzej u Bijelom Polju osnovan je 1957. godine. Zgrada Muzeja je izgrađena u periodu između 1889. i 1905. godine za potrebe Ruždije (srednje svjetovne škole). Poslije oslobođenja Bijelog Polja od turske vlasti 1912. godine, u zgradi je bila smještena Državna realna gimnazija. Poslije Drugog svjetskog rata imala je razne namjene, da bi 1957. godine bila ustupljena Zavičajnom muzeju. Muzej je koncipiran kao ustanova kompleksnog tipa, sa zadatkom da prikuplja, valorizuje i prezentuje muzejski materijal sa teritorije bjelopoljske opštine. Cjelokupan fond je sistematizovan u muzejske zbirke: arheološku, etnografsku, istorijsku, umjetničku, numizmatičku i zbirku narodnooslobodilačke borbe, od čega je najveći dio sa statusom kulturno dobro. Danas je Zavičajni muzej radna jedinica Centra za djelatnosti kulture, i u toku je osnivanje Muzeja kao samostalne javne ustanove za obavljanje muzejske djelatnosti, u skladu sa Zakonom o muzejskoj djelatnosti. Tokom procesa usklađivanja rada ustanova iz oblasti kulturne baštine, ističemo dobru saradnju opštine Bijelo Polje i Ministarstva kulture.

Narodna biblioteka je takođe organizaciona jedinica Centra za djelatnosti kulture, ali ima i posebno odjeljenje Infobus, što omogućava dostupnost na teritoriji čitave opštine