MAGAZIN
PUTOPIS: Vilnius – grad umjetnosti i kulture
Autorka putopisa u Litvaniji
Vilnius, glavni grad Litvanije -grad kulture, umjetnika, prelijepih katedrala, različitih arhitektonskih stilova,romantike, ambera i predivne panorame, smješten je na ušću rijeka Nerus i Vilnia. Jedan je od najposjećenijih gradova u istočnoj Evropi.
Vilnius Foto: Marko Nikoli’
Rijetko koji grad u svijetu pružio mi je istovremeno osjećaje slobode, udobnosti i romantike koji su me obuzeli kada sam prvi put zakoračila ulicama Vilniusa. Nijesam mogla da prestanem da se divim gradu sa jedinstvenim spojem različitih uticaja istoka, zapada, sjevera i juga. Gradu koji je prije četiri godine proglašen za evropski glavni grad kulture. Gradu obojenom jesenjim bojama, upotpunjenim baroknim remek djelom – Starim gradom –– koji je pod zaštitom UNESCO-a od 1994.
Znamenitosti Starog grada
Stari grad
Tamošnji stari grad je jedan od najvećih preživjelih starih srednjovjekovnih gradova na sjeveru Evrope, sa više od 70 ulica i skoro 1.500 zgrada. Razvijao se i mijenjao tokom nekoliko vjekova, te danas predstavlja spoj nekoliko velikiharhitektonskih stilova, a najprisutniji su gotički, renesansni, barokni, i neoklasični. Na ulazu u Stari grad nalaze se kamena vrata (Ausros Vartai), koja su jedno od glavnih obilježja Vilniusa. Među najprivlačnijim građevinama u starom gradu su Prezidentūra (Predsjednička palata, 18. vijek, neoklasični stil) i Sluškų rūmai (barokna palata, podignuta krajem 17. vijeka).
Najpoznatija pješačka ulica u Starom gradu je Pilies gatvė, sa brojnim kafeima, prodavnicama i uličnim prodavcima. Povezuje dva glavna gradska trga, Rotušės aikštė (Trg gradske vjećnice) i Katedros aikštė (Trg katedrale).
Trg Gradske vjećnice je centralni prostor oko koga su se razvijali život i trgovina srednjovjekovnog Vilniusa. U srednjem vijeku trg je vrvio od bakalnica koje su najčešće prodavale so i meso. Vilniaus rotušė je gradska vjećnica na istoimenom trgu, koja je prvi put kao gotska građevina podignuta u 15. vijeku, ali je rekonstruisana u više navrata. Današnja zgrada je sagrađena u neoklasičnom stilu 1799.
Vjerski spomenici
Nijedan drugi grad u istočnoj Evropi ne može se pohvaliti tolikim brojem jedinstvenih crkava (oko 40) koje se nalaze na vrlo malom prostoru. Izdvaja se Crkva svete Ane, remek-djelo kasne gotike. U blizini je Crkva svetog Franje sa samostanom, jedan od najvećih gotskih sakralnih objekata. Crkva svete Tereze najistaknutiji je primjer rane barokne arhitekture u Vilniusu. Među specifičnim crkvama koje se ističu arhitekturom je Viljnuška katedrala koja podsjeća na klasični atinski hram. Ispod katedrale su katakombe, gdje su pokopani velikani iz srednjovjekovne istorije Velikog litvanskog vojvodstva, koje se prostiralo od Baltičkog do Crnog mora.
Na brežuljku iznad grada nalazi se jedan od najpoznatijih vjerskih spomenika u zemlji – Tri krsta, koji je u 14. vijeku podignut u spomen na tri pogubljena fratra.
Kulturni spomenici
Stalnu muzejsku postavku glavnog grada Litvanije čine i mnogobrojni kulturni spomenici, među kojima je jedan od posjećenijih i spomenik Frenku Zapi, američkom gitaristi, pjevaču i kompozitoru. Nacionalna kulturna baština Litvanije izložena je u Litvanskom nacionalnom muzeju, koji je najstariji muzej u zemlji. Interesantan je i Jevrejski državni muzej koji posjeduje bogatu zbirku iz života Jevreja, časopise, knjige i dokumente.
Evropski park
Osnivač Evropskog parka
U Vilniusu je i jedan od najposjećenijih muzeja na otvorenom u Litvaniji – Evropski park. Ovo zadivljujuće lijepo i neobično mjesto u kom se spajaju priroda i umjetnost osnovao je prije 22 godine umjetnik Gintaras Karosas, koga sam imala čast da upoznam tokom posjete parku sredinom oktobra. Kako nam je ispričao tokom tog susreta, rad u parku je započeo sa 19 godina. Park koji Karosas naziva „svojim djetetom“ čuva više od stotinu umjetničkih djela iz 34 zemlje. Među poznatim svjetskim umjetnicima koji su izložili skulpture u Evropskom parku su i Magdalena Abakanovic, kao i američki umjetnici Sol Le Wit i Denis Openhajm.
Jedan od najzanimljivijih eksponata je „LNK infomedis“ odnosno info drvo, koje je osmislio upravo tvorac parka. Skulptura je napravljena od 3.000 starih televizora i teži 150 tona. U središtu skulpture je „Lenjinovo leglo“ koje, kako nam je kazao autor, simbolizuju „besmislice sovjetske ideologije emitovane na televizijskim emisijama tokom 50 godina u Litvaniji“.
The Wall Street Journal je 1995. ovog litvanskog umjetnika izabrao za jednog od 20 mladih ljudi koji su doprinijeli bitnim promjenama u Istočnoj i Centralnoj Evropi.
Tekst i foto: Marija Soprenić
Najnoviji komentari